> Aktualności > Dystymia. Uśmiechnięta twarz depresji
Kraków, na dzień: 01.10.2024 r.
takson | stężenie | prognoza |
---|---|---|
alternaria | ||
cladosporium |
Komunikat opracowany przez Krakowską Stację Monitoringu Aerobiologicznego przy Zakładzie Alergologii Klinicznej i Środowiskowej UJCM.
stężenie | |
---|---|
niskie | średnie |
wysokie | bardzo wysokie |
Kraków, na dzień: 01.10.2024 r.
takson | stężenie | prognoza |
---|---|---|
alternaria | ||
cladosporium |
Komunikat opracowany przez Krakowską Stację Monitoringu Aerobiologicznego przy Zakładzie Alergologii Klinicznej i Środowiskowej UJCM.
stężenie | |
---|---|
niskie | średnie |
wysokie | bardzo wysokie |
Według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia na rok 2021, zaburzenie depresyjne dotyka około 280 mln dorosłych osób, a 700 tys. (czyli prawie cała populacja Krakowa) rocznie umiera z jej powodu w wyniku samobójstwa. W Polsce koszty ekonomiczne związane z depresją mogą sięgać nawet 2 mld złotych rocznie, a nieobecność w pracy z powodu depresji to około 7,4 mln dni w 2021 roku [1].
Liczne akcje na rzecz przeciwdziałania depresji i rozpoznawania jej objawów spowodowały, że znacząco wzrosła świadomość na jej temat, co przyczyniło się do depatologizacji depresji w społeczeństwie, w tym obalenia mitu, że depresja to wymówka dla lenistwa i niezaradności. Coraz więcej też wiemy, czym jest ciężki epizod depresyjny, i że wśród jego objawów są m.in.:
Objawy te, utrzymujące się przez co najmniej dwa tygodnie i prowadzące do znaczącego pogorszenia funkcjonowania jednostki, stanowią podstawę do zdiagnozowania zaburzenia depresyjnego.
Niewiele jednak mówi się o zjawisku potocznie nazywanym wysoko funkcjonującą depresją, która dotyka około 1,6% populacji [2]. W klasyfikacji ICD zaburzenie to mieści się w kategorii uporczywych zaburzeń nastroju (persistent depressive disorder) i nazywane jest „dystymią” (gr. „zły stan umysłu”).
Dystymia to kondycja o znacznie mniejszym nasileniu niż klasyczna depresja i chociaż objawy kliniczne są bardzo podobne, to w związku z ich lżejszym nasileniem, muszą one trwać co najmniej 2 lata (!), aby można było zdiagnozować zaburzenie. Osoby dotknięte dystymią traktują swoje objawy jako niewystarczająco poważne i zgłaszają się na leczenie późno, najczęściej dopiero w chwili, gdy nasilenie objawów zbliżone jest już do tego obserwowanego w depresji.
Dystymia zwana jest „wysoko funkcjonującą” ze względu na to, że przez lata pozwala na „normalne” funkcjonowanie. Do tego stopnia normalne, że przez wiele osób uznawana była za cechę osobowości [3], tak jak wrażliwość, introwersja czy ekstrawersja. Wydaje się, że opisy tzw. osobowości melancholijnej w dużej mierze mogły charakteryzować właśnie osoby z dystymią. Niestety, za fasadą normalnego funkcjonowania i często – z pozoru – szczęśliwego i udanego życia, kryje się autentyczne cierpienie wielu osób.
Osoby dotknięte dystymią traktują swoje objawy jako niewystarczająco poważne i zgłaszają się na leczenie późno, najczęściej dopiero w chwili, gdy nasilenie objawów zbliżone jest już do tego obserwowanego w depresji.
Nierzadko zdarza się, że dystymia dotyka ludzi, którzy uczestniczą w wydarzeniach społecznych, nawiązują nowe relacje czy odnoszą sukcesy zawodowe. Jednak – jak deklarują sami pacjenci – uśmiechy i interakcje z ludźmi są raczej formą wyuczonych, społecznie akceptowanych gestów niż autentycznych reakcji, że coś rzeczywiście przynosi im radość i odpoczynek.
Z perspektywy diagnostyki (zarówno protodiagnozy, jak i diagnozy nozologicznej) objawy dystymii są tak subtelne, że nawet najbliższe otoczenie pacjenta przez wiele lat nie zauważa problemu. Osoba, u której występuje dystymia stopniowo odsuwa się lub ogranicza kontakty ze znajomymi. Coraz rzadziej uczestniczy w wyjściach integracyjnych, ma coraz większe trudności z koncentracją, podejmowaniem decyzji, wykonaniem zadań na czas lub problemy ze snem, co często zrzucane jest na karb przepracowania i stresu.
Warto przy tej okazji zaznaczyć, że w zaburzeniach nastroju próba zrelaksowania się lub wypoczynku najczęściej przynosi krótkotrwałe efekty lub nie przynosi ich wcale, ze względu na obniżoną zdolność do odczuwania przyjemności, nawet z tych rzeczy, które wcześniej były jej źródłem [4]. Sami pacjenci często opisują swoje doświadczenia jako poczucie znikania lub powolne stawanie się przezroczystym dla otoczenia, i mimo wykonywania codziennych czynności, wewnątrz odczuwają pustkę, niemoc, brak nadziei, celu czy poczucia sensu.
Nie jest do końca jasne, jakie jest podłoże występowania dystymii ani co sprawia, że u niektórych osób rozwija się epizod depresyjny, a u innych dystymia. Wiadomo jednak, że w porównaniu z klasycznym epizodem depresyjnym, dystymia występuje częściej u osób z zaburzeniami somatycznymi, innymi zaburzeniami psychicznymi oraz z mniejszą siecią wsparcia społecznego.
Przewlekły charakter dystymii oraz zwlekanie z sięgnięciem po pomoc sprawia, że rokowania na wyleczenie są gorsze, a sam proces leczenia dłuższy niż w przypadku epizodu depresyjnego. Szacuje się, że około 40% pacjentów z dystymią kwalifikowanych jest do grupy lekoopornych. Jednak istnieją badania wskazujące na skuteczność połączonych farmakoterapii oraz psychoterapii [5]. Największą barierą na drodze do wyleczenia u tych pacjentów wydaje się być brak wiary w możliwość wyleczenia, brak lub bardzo niska motywacja do zaangażowania się w terapię oraz późne rozpoczęcie leczenia [3]. Wiele wskazuje na to jednak, że kombinacja terapii (farmakologicznej oraz psychologicznej) oraz dostępu do odpowiedniego wsparcia społecznego pozwala uzyskać zadowalające efekty leczenia [6].
Jeśli masz poczucie, że któryś z tych objawów Cię dotyczy, pamiętaj, że są ludzie, którzy wiedzą, jak pomóc:
116 123 – ogólnopolski numer dla osób przeżywających kryzys emocjonalny
116 111 – linia wsparcia dla dzieci i młodzieży
LITERATURA
[1] Piotr Mazurkiewicz. Depresja Polaków kosztuje już dwa miliardy. Problem może się nasilić. Rzeczpospolita. 2013;
[2] Charlson FJ, Ferrari AJ, Flaxman AD, Whiteford HA. The epidemiological modelling of dysthymia: Application for the Global Burden of Disease Study 2010. J Affect Disord. 2013;151(1):111–20.
[3] Schramm E, Klein DN, Elsaesser M, Furukawa TA, Domschke K. Review of dysthymia and persistent depressive disorder: history, correlates, and clinical implications. Lancet Psychiatry. 2020;7(9):801–12.
[4] Macqueen G, Santaguida P, Keshavarz H, Jaworska N, Levine M, Beyene J, et al. Systematic Review of Clinical Practice Guidelines for Failed Antidepressant Treatment Response in Major Depressive Disorder, Dysthymia, and Subthreshold Depression in Adults. http://dx.doi.org/101177/0706743716664885. 2016;62(1):11–23.
[5] Kriston L, von Wolff A, Westphal A, Holzel LP, Harter M. Efficacy and acceptability of acute treatments for persistent depressive disorder: a network meta-analysis. Depress Anxiety. 2014;31(8):621-30. doi: 10.1002/da.22236.
[6] Hallgren M, Lundin A, Tee FY, Burström B, Forsell Y. Somebody to lean on: Social relationships predict post-treatment depression severity in adults. Psychiatry Res. 2017;249:261–7.
12 sierpnia 2024
Z prof. dr hab. Grażyną Jasieńską z Zakładu Zdrowia i Środowiska Instytutu...
30 stycznia 2024
AI w medycynie to otwarte wykłady poświęcone różnym aspektom...
12 stycznia 2022
Podczas analizy jednego z zadań omawianych na zajęciach, zastanawialiśmy...
Kraków, na dzień: 01.10.2024 r.
takson | stężenie | prognoza |
---|---|---|
alternaria | ||
cladosporium |
Komunikat opracowany przez Krakowską Stację Monitoringu Aerobiologicznego przy Zakładzie Alergologii Klinicznej i Środowiskowej UJCM.
stężenie | |
---|---|
niskie | średnie |
wysokie | bardzo wysokie |
Kraków, na dzień: 01.10.2024 r.
takson | stężenie | prognoza |
---|---|---|
alternaria | ||
cladosporium |
Komunikat opracowany przez Krakowską Stację Monitoringu Aerobiologicznego przy Zakładzie Alergologii Klinicznej i Środowiskowej UJCM.
stężenie | |
---|---|
niskie | średnie |
wysokie | bardzo wysokie |