Publikacje

Rok 2019 miesiąc: styczeń

Monocyty są kluczowymi komórkami dla wielu chorób, w których proces zapalny odgrywa ważną rolę. Badanie miało na celu scharakteryzowanie wpływu 12-tygodniowego przyjmowania inhibitorów białka TNF-alfa (tj. czynnika martwicy nowotworów) na aktywację monocytów u pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów lub zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa. Badanie wykazało zmniejszoną ilość klasycznych monocytów CD14+CD16− i zwiększoną ilość nieklasycznych monocytów CD14dimCD16+ we krwi pacjentów przyjmujących inhibitory TNF-alfa w porównaniu do grupy placebo, co może częściowo wyjaśniać terapeutyczny efekt inhibitorów TNF-alfa.

W badaniu oceniano przydatność skal CHA2DS2-VASc i R2-CHA2DS2-VASc w ocenie rokowania u pacjentów hospitalizowanych z powodu zawału mięśnia sercowego. Wymienione skale to popularne narzędzia, pierwotnie służące do szacowania ryzyka powikłań zakrzepowo-zatorowych u pacjentów z migotaniem przedsionków. Obejmują one jednak parametry, które znane są jako czynniki ryzyka zdarzeń sercowo-naczyniowych. W prezentowanym badaniu pacjenci z wyższą punktacją w skali CHA2DS2-VASc mieli gorszy przebieg hospitalizacji w ostrym okresie zawału serca (dłuższy czas pobytu w szpitalu, większą częstość szpitalnych zapaleń płuc) a w obserwacji odległej większą ogólną śmiertelność i większą częstość ponownych zawałów serca. W analizie regresji obie skale były istotnymi predyktorami śmiertelności ogólnej w trakcie obserwacji.

Miejscowe zastosowanie kokainy przez Karla Kollera w 1884 roku do znieczulenia spojówki, uważane jest za początek ery znieczulenia miejscowego. Natomiast pierwsze w świecie badania nad zastosowaniem nasiękowej techniki znieczulenia miejscowego zostały opublikowane w roku 1888, przez Seweryna Perkowskiego w lokalnym polsko-języcznym czasopiśmie. Dlatego też za twórcę znieczulenia nasiękowego uważany jest niemiecki chirurg Karol Schleich, który jednakże sam podkreślał, iż „iskrą rozniecającą (ideę badań nad znieczuleniem nasiękowym) był mi Stanisław Przybyszewski, jego wywody i jego nad wyraz doskonale rysunki preparatów anatomicznych” – Przybyszewski wówczas student medycyny Uniwersytetu Berlińskiego, a późniejszy wybitny poeta i dramaturg okresu Młodej Polski. Równie istotny udział polskich lekarzy w rozwoju regionalnej analgezji miał miejsce w niepodległej już Polsce. Profesor Henryk Hilarowicz jako pierwszy w świecie opisał znieczulenie splotu ramiennego z dojścia pomiędzy mięśniami pochyłymi (Zentralblatt für Chirurgie 19254), oraz dr Ryszard Rodziński, który poszukując bezpiecznego znieczulenia miejscowego do operacji w obrębie jamy brzusznej, jako pierwszy opisał zastosowanie kombinacji znieczulenia zewnątrzoponowego i podpajęczynówkowego do tych zabiegów (Zentralblatt für Chirurgie 1923|). Technika ta, określana współcześnie jako combined spinal-epidural analgesia, została ponownie „odkryta” i zastosowana w klinice po blisko 60 latach, przez profesora Mariana Kusia, kierownika Katedry Anestezjologii UJ-CM w latach 1994-1997 (Anaesthesia, 1982).

Antagoniści receptora glutaminianergicznego NMDA wykazują aktywność przeciwdepresyjną w badaniach przedklinicznych i klinicznych. Jednak zaobserwowano działania niepożądane co komplikuje ich całkowicie pozytywną ocenę w terapii depresji. Hyperforyna (aktywator kanału TRPC6) jest aktywna w łagodnych formach depresji. Omawiany artykuł zawiera opis badań behawioralnych i molekularnych u myszy, gdzie badano efekt łącznych podań laniceminy (antagonista NMDA) i hyperforyny. Wykazano długotrwałą przeciwdepresyjną aktywność co może być w przyszłości wykorzystane w terapii klinicznej depresji.

Celem badania było sprawdzenie stopnia realizacji zaleceń Amerykańskiej Akademii Pediatrii (AAP) dotyczących postępowania diagnostyczno-terapeutycznego u dzieci z zapaleniem oskrzelików. Poddano ocenie częstości: wykonywanych rtg klatki piersiowej, wymazów wirusologicznych z nosogardła, a z działań terapeutycznych – stosowania steroidów systemowych, antybiotyków oraz inhalacji z leków rozszerzających oskrzela. Wymienione procedury, zgodnie z rekomendacjami AAP nie powinny być zalecane u tych dzieci, ponieważ nie przyczyniają się do szybszego ustąpienia objawów, a tym samym nie wpływają na skrócenie czasu hospitalizacji. Wyniki wykazały, że procedury zarówno diagnostyczne jak i terapeutyczne są znacząco nadużywane u dzieci hospitalizowanych z powodu zapalenia oskrzelików.

Chociaż postępy w terapii chłoniaka z komórek płaszcza poprawiły czas całkowitego przeżycia (OS), zarządzanie nawrotami/opornością choroby nadal pozostaje wielkim wyzwaniem dla hematologów. Inhibitory kinazy tyrozynowej Brutona (BTK) mają rozszerzone możliwości terapeutyczne w MCL i stały się podstawą strategii drugiej linii. Analizie poddano ibrutynib, pierwszy w klasie inhibitor BTK zarejestrowany w terapii chłoniaka z komórek płaszcza, o udowodnionej skuteczności oraz znaczących korzyściach z jego stosowania, z drugiej jednak strony obarczony działaniami niepożądanymi, wynikającymi z hamowania innych kinaz oprócz BTK. Doprowadziło to do opracowania bardziej selektywnych cząsteczek o porównywalnej skuteczności do ibrutynibu, lecz lepszym profilu bezpieczeństwa. Acalabrutynib, inhibitor BTK drugiej generacji, obecnie oceniany w wielu badaniach klinicznych, jest zarejestrowany przez Food and Drug Administration (FDA) w nawrotowym/opornym chłoniaku z komórek płaszcza. Znaczenie i miejsce tego leku w terapii chłoniakówola będzie ewoluować w ciągu najbliższych kilku lat. Skuteczność i dobra tolerancja acalabrutynibu, daje jeszcze większą szansę na potencjalne zastosowanie leku w monterapii oraz w nowych kombinacjach terapeutycznych, w tym z przeciwciałami monoklonalnymi, koniugatami przeciwciało-lek, inhibitorami punktu kontrolnego immunologicznego, inhibitorami bcl-2 lub inhibitorami PI3K (fosfatydyloinozytolu).

Stężenie glukozy we krwi (glikemia) podlega ciągłym wahaniom zależnym od wielu mechanizmów regulujących. Duża zmienność glikemii jest opisywana wśród pacjentów intensywnych terapii i coraz częściej wymieniana jest jako niezależny czynnik zwiększający śmiertelność w badanych grupach. Dotychczas nie badano zmienności glikemii wśród wcześniaków, które urodziły się z bardzo małą masą urodzeniową (tj. poniżej 1500g). W prospektywnym badaniu udział wzięły 74 noworodki, pomiarów dokonano za pomocą systemu ciągłego monitorowania glukozy. Na podstawie uzyskanych wyników jednoznacznie wykazano, że zmienność glikemii wśród wcześniaków jest odwrotnie proporcjonalna do wieku płodowego, czyli im mniej dojrzały noworodek tym zmienność glikemii większa. Jest to dodatkowy niekorzystny czynnik obciążający tych pacjentów.

Podczas leczenia chirurgicznego otyłości, istotnym etapem jest osiągnięcie przez pacjentów wstępnej utraty masy ciała, już na etapie przedoperacyjnym. Nasze wieloośrodkowe badanie podjęło próbę zweryfikowania wpływu utraty masy ciała przed operacją bariatryczną na efekty leczenia. Analiza wyników naszego badania wykazała, iż przedoperacyjna utrata masy ciała nie miała wpływu na przebieg operacji bariatrycznej oraz hospitalizacji z nią z związanej. Istniała jednak pozytywna korelacja pomiędzy przed i pooperacyjną utratą masy ciała.

Allodynia to termin opisujący dolegliwości bólowe spowodowane przez bodźce, które w warunkach fizjologicznych (tj. u zdrowych osób) bólu nie powodują. Jest to zjawisko typowe dla niektórych postaci bólu przewlekłego – neuropatycznego, zapalnego, migrenowego i in. Chociaż najczęściej przytaczanym przykładem allodynii jest allodynia wywołana dotykiem (np. delikatnym muśnięciem włókien pędzla, położeniem głowy na poduszce, kroplą wody spadającą na ciało podczas kąpieli pod prysznicem), przyczyn tego zjawiska może być więcej – dolegliwości bólowe mogą być wywołane przebywaniem w otoczeniu, którego temperatura, chociaż przyjemna dla osoby zdrowej, powoduje poważny dyskomfort u chorego cierpiącego z powodu bólu przewlekłego. Przedstawione w publikacji badania są częścią projektu finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki (UMO-2015/17/B/NZ7/02937). Wykonane zostały na myszach poddanych działaniu oksaliplatyny – leku przeciwnowotworowego, którego jednym z głównych działań niepożądanych jest wywoływanie silnej nadwrażliwości na niską temperaturę („allodynię na zimno”). Efekty te obserwowane są zarówno u pacjentów leczonych tym lekiem, jak i u zwierząt doświadczalnych. Co istotne, w chwili obecnej brak w pełni skutecznych leków łagodzących tę nadwrażliwość termiczną.
W pierwszej części pracy pt. „Acute cold allodynia induced by oxaliplatin is attenuated by amitriptyline” ustalono, jaka temperatura aplikowanego bodźca najlepiej odzwierciedla rozwój allodynii wywołanej niską temperaturą u myszy. Następnie opisano w jaki sposób amitryptylina – lek przeciwdepresyjny stosowany pomocniczo w niektórych rodzajach bólu, wpływa na próg bólowy u zwierząt z neuropatią wywołaną oksaliplatyną. Uzyskane wyniki wskazują na potencjalną skuteczność amitryptyliny w łagodzeniu wczesnych objawów allodynii termicznej po podaniu oksaliplatyny. Brak aktywności w późnej fazie bólu wskazuje na złożoność mechanizmów neuropatii polekowej wywołanej oksaliplatyną i konieczność poszukiwania nowych terapii do jej leczenia.

Praca powstała we współpracy Kliniki Pulmonologii CM UJ i Katedry Biochemii i Fizjologii Politechniki Opolskiej i koncentruje się nad rolą metaloproteinaz (MMP) w patogenezie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP). Uważa się, że zaburzenie równowagi między aktywnością tych enzymów, a stężeniem ich inhibitorów w przewlekłym procesie zapalnym w POChP doprowadza do destrukcji miąższu płucnego. W pracy tej wykazano, że mutacja SNP -82A>G w regionie promotorowym genu kodującego MMP-12 związana jest ze zmniejszonym ryzykiem rozwoju POChP. Ponadto wykazano wyższe stężenie MMP-12 we krwi u chorych z POChP w porównaniu z grupą kontrolną. Autorzy sugerują, że obecność allelu-82G w genie MMP-12 może pełnić rolę ochronną w POChP.

Zespół majaczeniowy to przejściowe zaburzenie świadomości i funkcji poznawczych, a jego wystąpienie w ostrej fazie udaru mózgu wiąże się z ryzykiem późniejszej niesprawności. Wykazaliśmy, że pojedyncze objawy majaczenia, które nie spełniają kryteriów pełnoobjawowego zespołu majaczeniowego (subsyndromal delirium) także zwiększają ryzyko niesprawności. Ryzyko to jest pośrednie między brakiem objawów majaczenia, a pełnoobjawowym zespołem. Nasze wyniki sugerują, że objawy majaczenia stanowią kontinuum objawów, a ich wzrastające nasilenie przekłada się na rosnące ryzyko niesprawności po udarze.

W ostatnim czasie wykazano, że niektóre leki (wankomycyna, fluorochinolony, zwiotczające) powodujące IgE-zależne reakcje alergiczne, z anafilaksją włącznie, mogą aktywować występujący na mastocytach receptor MRGPRX2. Aktywacja MRGPRX2 prowadzi do degranulacji mastocytów. Odkrycie tego zjawiska może wyjaśniać występowanie reakcji polekowych już po pierwszej ekspozycji i skłania do reinterpretacji mechanizmów nadwrażliwości na wymienione leki. W pracy przedstawiono szereg hipotez badawczych tłumaczących różnice w częstości i nasileniu reakcji indukowanych przez poszczególne leki aktywujące MRGPX2.

Chemioterapeutyki metronomiczne stosowane w terapii onkologicznej pozwalają na obniżenie efektywnej dawki cytostatyku i związanych z jego stosowaniem efektów ubocznych przy zachowanej lub nawet zwiększonej skuteczności leczenia. Obserwacje przedstawione w pracy na modelu hodowli komórkowych in vitro dowodzą, iż fenofibrat (lek nominalnie stosowany w zaburzeniach lipidowych) pozwala na zredukowanie efektywnej dawki cytostatyku – docetakselu, poprzez modulowanie wrażliwości docelowych komórek nowotworowych raka prostaty na cytotoksyczne oddziaływanie preparatu. Jest to bezpośrednio związane z wpływem fenofibratu na metabolizm komórek nowotworowych oraz zahamowaniem ekspansji nowotworowych klonów komórkowych niewrażliwych na docetaksel. Wydaje się więc, iż fenofibrat może znaleźć nowe zastosowanie, jako lek metronomiczny, podczas paliatywnej chemioterapii raka prostaty z wykorzystaniem docetakselu.

Do częstych działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego związanych ze stosowaniem opioidów należą zaparcia wywołane opioidami (OIC). Ich celowane leczenie obejmuje stosowanie połączenia agonisty receptora opioidowego z jego antagonistą, a ściślej oksykodonu o przedłużonym uwalnianiu z naloksonem o przedłużonym uwalnianiu (OXN). Oksykodon zapewnia analgezję, podczas gdy nalokson, ze względu na wyższe powinowactwo do receptorów opioidowych, zapobiega wiązaniu oksykodonu lub wypiera go z receptorów opioidowych znajdujących się w ścianie jelita. Wiele badań klinicznych oraz codzienna praktyka pokazuje, że OXN zapewnia podobną skuteczność przeciwbólową jak oksykodon z istotną redukcją nasilenia lub eliminacją poopioidowych zaparć u pacjentów z bólem o dużym nasileniu u chorych na nowotwór oraz z przewlekłym bólem pochodzenia nienowotworowego.

Niedożywienie u chorych po zabiegu zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań pooperacyjnych. Celem badań była ocena stanu odżywienia pacjentów z chorobą niedokrwienną serca poddanych zabiegom pomostowania aortalno-wieńcowego (CABG). Na podstawie BMI pacjenci prezentowali głównie nadwagę (62,5%) oraz otyłość (26,0%). Wykazano istotny statystycznie związek BMI z powikłaniami występującymi częściej u osób z niedowagą, otyłością oraz nadwagą niż u osób z prawidłowym BMI. Na podstawie MNA w V dobie po CABG wykazano istotne zwiększenie się liczby chorych ze stwierdzonym ryzykiem wystąpienia niedożywienia o 50% w porównaniu do okresu przed zabiegiem. Ważnym wydaje się wdrożenie leczenia żywieniowego u chorych z ryzykiem niedożywienia i zaplanowanie zbilansowanej diety dostosowanej indywidualnie do potrzeb pacjenta z nadwagą i otyłością.

Choroby sercowo-naczyniowe (ChSN) są obecnie główną przyczyną zgonów i niepełnosprawności na całym świecie. Znanymi modyfikowalnymi czynnikami ryzyka wystąpienia ChSN są: podwyższone ciśnienie tętnicze krwi, podwyższony poziom cholesterolu, cukrzyca, otyłość, brak aktywności fizycznej, nieprawidłowa dieta, nadmierna konsumpcja alkoholu oraz palenie papierosów. Znajomość czynników ryzyka umożliwia stosowanie prewencji ChSN zarówno u osób z już rozpoznaną ChSN (prewencja wtórna), jak i u tych bez ChSN (prewencja pierwotna). Wykonany przegląd parasolowy przeglądów systematycznych miał na celu odpowiedzieć na pytanie, czy rutynowe stosowanie oceny całkowitego ryzyka sercowo-naczyniowego w prewencji pierwotnej ChSN jest efektywne.

Na łamach czasopisma „Leukemia & Lymphoma” opublikowano wyniki badania przeprowadzonego przez konsorcjum IMMeNSE, z udziałem Katedry Hematologii CM UJ, oceniającego znaczenie polimorfizmów genów zaangażowanych w proces przełączania klas immunoglobulin w etiologii szpiczaka plazmocytowego i przebiegu choroby. Zbadano 30 wariantów genetycznych genów kluczowych w rekombinacji łańcuchów immunoglobulin, wykazując istnienie zmniejszonego ryzyka zachorowania na szpiczaka w przypadku posiadania polimorfizmu LIG4-rs1555902 oraz lepszego rokowania dla polimorfizmu AICDA-rs3794318.

Przedmiotem pracy była analiza zwartości wybranych związków polifenolowych w ekstraktach z kory trzech gatunków roślin: surmii wielkokwiatowej – Catalpa speciosa, cisa japońskiego – Taxus cuspidata i magnolii drzewiastej – Magnolia acuminata. W ramach badań przeprowadzono również analizy ekstraktów pod kątem potencjału antyoksydacyjnego oraz aktywności przeciwnowotworowej. Wyniki sugerują korelację pomiędzy aktywnością poszczególnych ekstraktów, a zawartymi w nich związkami.

Wyniki przedstawione w artykule potwierdzają słuszność, oraz potencjalną aplikacyjność badań z zakresu fitochemii, jako ważnej gałęzi współczesnych nauk farmaceutycznych.

Pemfigoid pęcherzowy jest to najczęstsza autoimmunizacyjna choroba pęcherzowa, która charakteryzuje się zmianami rumieniowo-obrzękowymi i pęcherzami z towarzyszącym świądem, często o dużym nasileniu. Choroba negatywnie wpływa na zdrowie i jakość życia. Celem pracy była ocena świądu i jakości snu u pacjentów z pemfigoidem za pomocą aktygrafii oceniającej nocne ruchy nadgarstka. W badaniu wykazano, że nocne ruchy nadgarstka związane ze świądem są bardziej intensywne u pacjentów z pemfigoidem w porównaniu do grupy kontrolnej. Metoda aktygrafii wykazała bardzo niską jakość snu, a nasilenie zmian skórnych w pemfigoidzie negatywnie wpływało na sen.