Publikacje

Rok 2019 miesiąc: sierpień

W leczeniu chorób nowotworowych coraz większym zainteresowaniem cieszy się „ukierunkowana” immunoterapia przeciwnowotworowa.  Inhibitory „punktów kontroli” (anty-PD-1/PD-L1) zyskały ostatnio zasłużone uznanie (Nagroda Nobla w 2018 r.) w terapii przeciwnowotworowej. Badany związek CA-170 jest pierwszym małocząsteczkowym inhibitorem ukierunkowanym na PD-L1, który został wprowadzony do badań klinicznych fazy I i II. Jednak nigdy nie przedstawiono jednoznacznych dowodów biofizycznych potwierdzających jego faktyczne związanie z blokowaniem cząsteczki PD-L1.
W przedmiotowych badaniach, stosując dobrze znane metody fizykochemiczne i biologiczne, udowodniono, że nie obserwuje się bezpośredniego wiązania pomiędzy CA-170 i PD-L1. Dlatego proponowany wcześniej mechanizm bezpośredniego blokowania interakcji hPD-1/hPD-L1 za pomocą CA-170 musi zostać zdefiniowany od nowa.

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP, ang. COPD) należy do głównych przyczyn przewlekłej chorobowości i umieralności na świecie. Istotą choroby jest trwałe i postępujące ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe, u osób chorych objawiającą się kaszlem i dusznością. Główną przyczyna zachorowania jest narażenie na dym tytoniowy. Lekarz aby odpowiednio dobrać dla chorego leczenie ocenia nasilenie objawów choroby posługując się kwestionariuszem CAT (ang. COPD asessment tool). Kwestionariusz ten ma szereg zalet gdyż bierze pod uwagę takie aspekty funkcjonowania chorego jak jakość snu czy codzienne funkcjonowanie. Nasze badanie objęło 395 chorych na POChP którzy uzupełnili kwestionariusz. Wyniki analiz statystycznych potwierdziły wiarygodność i powtarzalność polskojęzycznej wersji tego popularnego kwestionariusza.

Pojawiające się w polskich środkach masowego przekazu, z dosyć dużą częstotliwością w ostatnich miesiącach, doniesienia na temat braków wybranych leków, nie są zjawiskiem zaskakującym, jeśli spojrzeć na ten problem z perspektywy globalnej lub nawet tylko europejskiej. W przeszłości, braki rozmaitych produktów na rynku były zjawiskiem całkowicie powszechnym w gospodarkach centralnie planowanych. Dotyczyło to również naszego kraju przed transformacją ustrojową i gospodarczą. Wydawałoby się, że w gospodarkach wolnorynkowych nie powinny występować na dużą skalę braki leków i tylko ograniczenia budżetowe lub wysokie ceny powinny stawiać bariery w dostępności leków dla pacjentów. Tymczasem, w ostatnich latach są opisywane i analizowane naukowo braki leków na całym świecie. Mają one wiele złożonych przyczyn i nie posiadają prostych rozwiązań.
Publikacja „Medicine Shortages: Gaps Between Countries and Global Perspectives”, autorstwa pięciu badaczy z Ameryki Południowej i Europy, w tym również dr Tomasza Bochenka z Instytutu Zdrowia Publicznego WNZ UJ CM, przynosi m.in. opis typologii braków leków oraz przegląd systemów zbierania informacji i ostrzegania przed brakami, zastosowanych w kilkudziesięciu krajach. Opisane zostały najczęstsze przyczyny braków leków, kategorie leków, których braki powtarzają się oraz problemy związane z dużym zróżnicowaniem definicji samego pojęcia „brak leku”, stosowanych w poszczególnych krajach. W artykule przedstawione zostały także sieci badawcze i inicjatywy międzynarodowe, zmierzające do lepszego poznania i zapobiegania problemowi braków leków. Do inicjatyw tych należy projekt realizowany w UJ CM – europejska sieć badawcza COST Action CA 15105: European Medicines Shortages Research Network (Medicines Shortages), której przewodniczącym jest dr Tomasz Bochenek.

Nadciśnienie tętnicze jest najważniejszym, spośród możliwych do leczenia, czynnikiem ryzyka chorób układu krążenia. Chociaż choroby serca i naczyń są silnie związane z ciśnieniem tętniczym niezależnie od tego, jak jest ono mierzone, do tej pory nie było ustalone, jaki typ pomiaru ciśnienia tętniczego uchwyci ryzyko w najbardziej dokładny sposób. Badanie przeprowadzone przez międzynarodowe konsorcjum u 11 135 osób obserwowanych przez 14 lat wykazało, że prawdopodobieństwo wystąpienia choroby serca i naczyń podczas obserwacji było najbardziej związane z ciśnieniem tętniczym w czasie całej doby oraz w nocy.

Nowe wytyczne American College of Cardiology/American Heart Association obniżyły granice wartości ciśnienia tętniczego pozwalające na rozpoznanie nadciśnienia tętniczego. Rozpoznanie podwyższonego ciśnienia tętniczego jest możliwe nie tylko na podstawie pomiarów w gabinecie lekarskim, ale również za pomocą pomiarów poza gabinetem lekarza, np. w domu pacjenta lub na podstawie całodobowego monitorowania ciśnienia. Analizując dane 11 152 uczestników międzynarodowego projektu IDACO (International Database on Ambulatory blood pressure in relations to Cardiovascular Outcome) określiliśmy, jakie wartości ciśnienia w całodobowym monitorowaniu odpowiadają normom ciśnienia dla pomiarów gabinetowych, niosąc za sobą takie samo ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych. Obliczone wartości ciśnienia tętniczego będą mieć duże znaczenie w podejmowaniu decyzji klinicznych.

Dehydrogenaza aldehydowa (ALDH) katalizuje utlenianie aldehydu octowego, który powstaje w organizmie głównie po spożyciu etanolu (EtOH). Inhibitorem enzymu jest disulfiram (DSF), lek stosowany w uzależnieniu od EtOH: jeżeli pacjent w trakcie leczenia DSF będzie spożywał EtOH dojdzie do tzw. reakcji disulfiramowej (reakcji DSF), która w określonych warunkach jest niebezpieczna dla życia. Nie ma natomiast leku, który mógłby przywracać aktywność ALDH zahamowaną przez DSF. Nasze badania wykazały, że takim związkiem w warunkach in vitro jest kwas dihydroliponowy (DHLA).

Sytuacja socjalno-epidemiologiczna osób bezdomnych w Krakowie jest zróżnicowana. Instytucje zapewniające nocleg nie dysponują wystarczającą liczbą miejsc w stosunku do liczby bezdomnych przebywających na terenie miasta. Natomiast liczba wydawanych posiłków wydaje się w pełni pokrywać zapotrzebowanie osób bezdomnych na wyżywienie, mimo iż nie wszystkie schroniska zapewniają posiłki osobom w nich przebywających. Z pomocą schroniskom przychodzą kuchnie, które wydają codziennie posiłki dla potrzebujących. Możliwość zapewnienia higieny w placówkach operującym pomoc bezdomnym również jest niejednakowa i zwykle niedostateczna, gdyż liczba pryszniców jest niewystarczająca w stosunku do liczby pensjonariuszy. Podobnie dostęp do podstawowej opieki medycznej w instytucjach pomagających osobom bezdomnym jest zróżnicowany. W niektórych schroniskach opiekę medyczną zapewniają lekarze, w innych przeszkolony personel. Pomoc medyczną dodatkowo zapewniają przychodnia Stowarzyszenia Lekarzy Nadziei oraz Fundacja „Przystań Medyczna”, która świadczy pomoc medyczną osobom bezdomnym niezamieszkującym schronisk i noclegowni. Z przeprowadzonej przez nas analizy wynika, że wszystkie instytucje pomagające osobom bezdomnym powinny zwiększać zakres świadczonej pomocy, szczególnie pomocy medycznej.

W badaniach wykonanych na szczurach z nadekspresją receptorów adenozynowych A_2A (A_2AR) w mózgu użyto model przerywanego dostępu do etanolu. Podczas odstawienia etanolu szczury z nadekspresją A_2AR wykazywały zachowania przeciwdepresyjne oraz nasiloną ruchliwość. Ponowne udostępnienie szczurom alkoholu spowodowało wzrost spożycia badanej substancji, co wskazywało na zachowania kompulsywne u tych zwierząt. Wyniki sugerują, że zmiany w ekspresji A_2AR w mózgu pomimo poprawy negatywnych aspektów odstawienia, mogą predysponować do nadmiernego spożywania alkoholu.

Ibuprofen, niesteroidowy lek przeciwzapalny, jest powszechnie stosowany ze względu na jego właściwości przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe. Rzadkim, ale groźnym, działaniem niepożądanym ibuprofenu jest ryzyko wystąpienia martwiczego zapalenia powięzi (necrotizing fascitis ang.) jako efekt wzmożonej syntezy TNF-α w trakcie paciorkowcowego zakażenia skóry.

Haloaminy tauryny (chloraminy, bromaminy) i ich analogi wykazują silne właściwości mikrobójcze i przeciwzapalne. Wykazaliśmy, że hamują syntezę mediatorów zapalenia, w tym TNF-α. Celem naszych badań było sprawdzenie terapeutycznego efektu wspólnego działania ibuprofenu i analogów bromaminy tauryny.

Wykazaliśmy (Part I), że synteza TNF-α przez stymulowane komórki odczynu zapalnego w obecności ibuprofenu jest zahamowana przez bromaminy. Ponadto wykazaliśmy (Part II) brak wpływu ibuprofenu na właściwości bakteriobójcze bromamin. Badania te sugerują, że systemowe podawanie ibuprofenu w trakcie antybiotykoterapii zakażeń bakteryjnych (paciorkowcowych) skóry powinno być wspomagane przez miejscowe stosowanie bromamin.

Celem badania była dokładna analiza składu kwasów tłuszczowych (FA, ang. fatty acids) frakcji fosfolipidów w surowicy u pacjentów z ostrym zawałem serca w pierwszych godzinach od początku objawów niedokrwienia mięśnia sercowego. Wyniki te porównaliśmy do pacjentów wysokiego ryzyka sercowo-naczyniowego, ale ze stabilną chorobą wieńcową oraz cukrzycą typu 2 w trakcie optymalnej farmakoterapii.

Z naszej analizy wynika, że występują istotne różnice w składzie FA frakcji fosfolipidów surowicy między badanymi grupami. Obserwowane stężenia nasyconych FA, jednonienasycone FA, n-6 PUFA oraz stosunek kwasów n-6 do n-3 były istotnie wyższe w grupie z ostrym zawałem serca. Ponadto, wykazaliśmy, że spadek stężenia kwasu eikozadienowego (n-6) oraz wzrost oleopalmitynowego (jednonienasycony kwas tłuszczowy) niezależnie przewidywał wystąpienie zawału serca.