Publikacje

Rok 2020 miesiąc: maj

Mięsak prążkowanokomórkowy (RMS) to jeden z najczęściej występujących nowotworów u dzieci, w rozwoju którego istotną rolę odgrywa gen SNAI1.W naszych badaniach w celu zmodyfikowania poziomu SNAI1zaprojektowaliśmy i wykorzystaliśmy nowatorskie narzędzia do edytowania genomu: nukleazy CRISPR/Cas9 i TALEN, jak również technologię shRNA. Nukleazy CRISPR/Cas9 i TALEN mają zdolność precyzyjnego cięcia określonych sekwencji DNA. W wyniku aktywności mechanizmów naprawczych może dojść do wyłączenia określonego genu. Natomiast shRNA, wykorzystując zasadę komplementarności, wpływa na poziom mRNA i tym samym białka. Wykorzystane przez nas trzy niezależne modele wykazały wpływ białka SNAI1 na morfologię komórek RMS i poziom czynników regulujących różnicowane mięśniowe tego nowotworu. Uzyskane modele i wyniki mogą być wykorzystane do dalszych badań nad mechanizmem działaniaSNAI1 w RMS, a opracowane narzędzia mogą posłużyć do regulacji poziomu białka SNAI1 w innych typach nowotworów.

Występowanie zachowań agresywnych na oddziałach szpitalnych stanowi poważny problem. Zamiast stosowania środków przymusu, większą efektywnością charakteryzują się działania prewencyjne, takie jak model Safewards. Proponuje on dziesięć strategii, które mają na celu ograniczenie wystąpienia konfliktu. Wybrane strategie modelu wprowadzono do praktyki oddziału psychiatrii. Wykazano obniżenie ilości stosowanego przymusu bezpośredniego (o 24%) jak i ilości osób wobec których takie środki stosowano (o 34%).
Uzyskane wyniki pokazują, że istnieje efektywna metoda redukcji zachowań agresywnych z równoczesną poprawą klimatu na oddziale.

Samoistne Włóknienie Płuc (ang. Idiopathic Pulmonary Fibrosis, IPF) to postępująca, ciężka choroba śródmiąższowa płuc o nieznanej przyczynie. Choroba dotyczy głównie osób starszych, mężczyzn po 50 rż. Rokownie jest niepomyślne, większość chorych umiera w ciągu 3-5 lat od chwili rozpoznania. Jednym z leków, korzystnie wpływającym na przebieg choroby jest pirfenidon, w Polsce dostępny od 2017 r. W ramach współpracy ze specjalistycznymi ośrodkami zamującymi się diagnozowaniem i leczeniem Samoistnego Włóknienia Płuc w Polsce, przeprowadzono badanie obserwacyjne, opisujące bezpieczeństwo oraz efekty leczenia pirfenidonem u pacjentów z IPF. W badaniu udział wzięło 10 ośrodków (w tym Klinika Pulmonologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie) w Polsce. Do badania włączono 307 pacjentów, średni wiek wyniósł 68 lat, a 77% stanowili mężczyźni. W trakcie leczenia pacjenci byli monitorowani przez okres 24 miesięcy. Z uwagi na obecność działań niepożądanych (nudności, spadek apetytu,biegunka, zmiany skórne) 74 pacjentów (24.1%) wymagało czasowej redukcji dawki leku, a 35 pacjentów (11,4%) wymagało przewlekłego leczenia niższą niż zalecaną dawką. 141 pacjentów (45,92%) przerwało leczenie z powodu: działań niepożądanych (16,61%), zgonu (8,79%), progresji choroby (6,51%), na życzenie pacjenta (5,54%), choroby nowotworowej (3,91%), przeszczepu płuca (0,33%). W trakcie obserwacji, przez okres 24 miesięcy obserwowano stabilne wartości parametrów czynnościowych płuc – średni roczny spadek FVC (tempo progresji) w 1 roku leczenia wynosił 20 ml a w drugim roku leczenia 120 ml. Przez okres 24 miesięcy trwania badania 33 pacjentów zmarło (10,75%). Podsumowując, badanie PolExPir było pierwszym polskim badaniem gromadzącym informacje na temat leczenia pirfenidonem pacjentów z rozpoznanym Idiopatycznym Włóknieniem Płuc. Badanie potwierdziło akceptowalny profil bezpieczeństwa pirfenidonu oraz skuteczność leku w hamowaniu progresji choroby. 

Astma jest przewlekłą chorobą zapalną, która prowadzi do aktywacji mechanizmów prozakrzepowych i proarterogennych. W niniejszej pracy porównaliśmy laboratoryjne parametry funkcji śródbłonka (rozszerzalność tętnicy ramiennej pod wpływem zwiększonego przepływu krwi [flow-mediated dilatation, FMD] i grubość warstwy środkowej i wewnętrznej tętnic szyjnych wspólnych [intima-media thickness, IMT]) u 92 pacjentów z astmą i 62 osób z grupy kontrolnej. Dodatkowo u wszystkich uczestników badania zostały określone stężenia cytokin prozapalnych interlekiny (IL)-4, IL-5, IL-6, IL-10, IL-12(p70), IL-17A, IL-23, interferon γ, ADAM-33 (białka zawierające domenę dezintegryny i metaloproteinazy), a także laboratoryjne parametry funkcji śródbłonka: stężenie pentraksyny-3 i czynnika von Willebranda (vWF). Pacjenci z astmą mieli wyższe stężenia IL-6, IL-10 i ADAM-33. Ponadto FMD% było o 23% niższe, a IMT 15% wyższe co świadczy o bardziej nasilonym uszkodzeniu śródbłonka i większym zaawansowaniu procesów miażdżycowych. Zaskakującym wynikiem była negatywna korelacja między vWF i pentraksyną-3, która z kolei pozytywnie korelowała z parametrami remodelingu określonymi w badaniu TK. Biologiczna rola pentraksyny-3 pozostaje nieznana, jednak nasze wyniki mogą sugerować jej potencjalnie ochronny wpływ na funkcję śródbłonka i działanie przeciwmiażdżycowe.

Praca ma na celu zrozumienie procesów amorfizacji i rekrystalizacji bikalutamidu – substancji stosowanej w leczeniu nowotworu gruczołu krokowego. Forma krystaliczna jest słabo rozpuszczalna w wodzie, dlatego celem poprawy rozpuszczalności otrzymano amorficzne stałe rozproszenia, które stabilizowano dodatkiem nośnika polimerowego. Mimo wysokiej podatności substancji leczniczej na przemiany fazowe indukowane mechanicznie, otrzymane stałe rozproszenia nie ulegały rekrystalizacji pod wpływem tabletkowania, nawet w układach zawierających jedynie 20% polimeru.

Przeprowadziliśmy ankietę wśród 320 pacjentek chorych na raka piersi w stadium rozsiewu w celu oceny ich wszechstronnych potrzeb. Większość kobiet uważa, że dostępne opcje leczenia są ograniczone i podkreśla potrzebę nowych terapii. W wynikach zwraca również uwagę negatywny wpływ choroby nowotworowej na status emocjonalny chorych, ich zdolność do kontynuacji stylu życia, finanse i pracę zawodową. Wydaje się, że wsparcie uzyskiwane od rodziny, przyjaciół i pracowników ochrony zdrowia jest wystarczające. Pacjentki czerpią informacje dotyczące choroby z Internetu.

Niniejsza praca jest kolejną z cyklu badań nad zmiennością anatomii pnia trzewnego w populacji polskiej. Tym razem dokonano oceny pnia trzewnego na podstawie analizy angiografii CT w grupie 1000 pacjentów. Rozwój tomografii wielodetektorowej (MDCT) z użyciem kontrastu na przestrzeni minionej dekady uplasował ją na pozycji niekwestionowanego lidera w dziedzinie obrazowania medycznego. W rezultacie otrzymano trójwymiarowe rekonstrukcje modeli pnia trzewnego i jego odmian, które opisano zgodnie z  klasyfikacją Adachi z 1928 r. Najczęściej występował typ hepatogastrosplenic stwierdzany u 93.0% zarówno w konfiguracji prawdziwej i rzekomej. Typ hepatosplenic znaleziono u 2.8%, celiacomesenteric u 1.1%, hepatomesenteric u 1.7% i gastrosplenic u 1.4% badanych. Wobec istniejących zmienności pnia i jego rozgałęzień podkreśla się zasadność wykonywania MDCT z kontrastem i rekonstrukcją 3D u pacjentów kwalifikowanych do procedur radiologii interwencyjnej oraz chirurgii laparoskopowej i tradycyjnej.

Ból jest wielowymiarowym distresującym doświadczeniem, rozpatrywanym z perspektywy zaburzeń sensorycznych, emocjonalnych, poznawczych i społecznych. Ból był jednym ze wskaźników stanu zdrowia i ograniczeń funkcjonalnych, analizowanych w ramach Projektu ATHLOS – Ageing Trajectories of Health: Longitudinal Opportunities and Synergies (Horizon 2020). Dla celów projektu utworzono nową kohortę, której podstawą stały się zharmonizowane dane pochodzące z 17 długofalowych badań zrealizowanych (w co najmniej w dwóch falach) na 5 kontynentach i obejmujących 411.000 respondentów. Celem prezentowanej analizy była ocena zmian czasowych w częstości występowania bólu w populacjach ogólnych w okresie 1991-2015 i prognozowanie przyszłych częstości do 2025 roku. Zróżnicowanie występowania bólu zostało  prześledzone w zależności od płci, wieku branego pod uwagę, okresu badania (rok przeprowadzenia sondażu) i kohorty wynikającej z roku urodzenia. Większość badań wchodzących w skład nowoutworzonej kohorty przeprowadzona została w krajach o wysokim lub średnim dochodzie, z wyjątkiem Indii i Ghany. W zastosowanym modelu „Age-period-kohort” (APC) dane analizowane były w zależności od płci w grupach wiekowych od 31-35 lat aż do wieku 96-100 lat. W końcowych modelach opartych o analizę trendów czasowych starano się zidentyfikować potencjalne czynniki ochronne i czynniki ryzyka. Wyniki uzyskane na podstawie 660.028 obserwacji dotyczących okresu 1991-2015 pokazały, że 44,5% badanych potwierdziło występowanie bólu w pewnym stopniu; częstość bólu była wyższa wśród kobiet niż mężczyzn. Obserwowana częstość bólu u mężczyzn wzrastała wraz z wiekiem (0,3-0,4) i osiągnęła stabilność po 80 roku życia; podobny trend wystąpił u kobiet, ale przyrost ten był wyższy (0,4-0,54), przy czym najwyższa częstość bólu u kobiet była odnotowana w wieku 81-85 lat, a w późniejszym wieku obniżała się. Efekt wpływu wieku był odmienny w odniesieniu do kobiet i mężczyzn: wzrastający wraz z wiekiem trend przemawiał za uznaniem „wieku” jako czynnika ryzyka wystąpienia bólu u kobiet w siódmej dekadzie życia; wpływ wieku u mężczyzn obniżał występowanie bólu do przedziału 50-55 lat, kolejne lata życia wpływały na jego podwyższenie, stając się czynnikiem ryzyka u mężczyzn w 8. dekadzie życia. Wpływ kohorty dawał efekt paraboliczny – dla osób urodzonych w okresie od lat 20-tych do 60-tych był czynnikiem ryzyka występowania bólu w odniesieniu dla obu płci. Prognoza 10-letnia przewiduje wzrost częstości występowania bólu zarówno u kobiet, jak i mężczyzn – szczególnie u osób w wieku 66 lat i powyżej, a także kobiet (10-20% wzrostu), natomiast dla osób w wieku 36-50 lat ten wzrost częstości bólu będzie wynosić 10-15%. Pokonywanie bólu wymaga wielu specyficznych interwencji ze strony systemu opieki zdrowotnej, a także zmian w stylu życia, tym bardziej, że konsekwencje występowania bólu zwiążą się z ograniczeniami w jakości życia i obniżeniem dobrostanu psychicznego, wykluczają z rynku pracy i utrudniają wykonywanie pracy.

Celem badania była ocena korzyści 10-tygodniowego programu DMT w rehabilitacji osób chorujących na schizofrenię, a w szczególności wpływu na dynamikę syndromu negatywnego i funkcjonowania psychospołecznego. Dane ilościowe nie wykazały znaczącej poprawy ani pogorszenia wyników. Dane jakościowe sugerują, że uczestnictwo w DMT miało wpływ na poprawę jakości funkcjonowania fizycznego i społecznego, poczucia integracji, wsparcia emocjonalnego, oraz lepszego zarządzania objawami choroby. Analiza wykonalności wykazała, że z powodzeniem wdrożono protokół badawczy.

Choroba Gauchera (GD) jest spowodowana przez zaburzoną degradację lizosomalnego glukocerebrozydu (GBA), który gromadząc się w komórkach powoduje ich uszkodzenie. Mimo że GD jest chorobą monogenową to jej fenotyp jest bardzo zróżnicowany a w rutynowych badaniach biochemicznych krwi nie ma istotnych nieprawidłowości w wynikach.
W związku z brakiem wyraźnej korelacji genotyp-fenotyp, nadal konieczna jest identyfikacja nowych biomarkerów i celów farmakoterapii. W ostatnich latach opisano wiele procesów w etiopatogenezie GD, takich jak zaburzenia autofagii, czy aktywacja procesu zapalnego, sugerując obecność nowych, potencjalnych biomarkerów. Obserwacje te opierają się głównie na wynikach modeli zwierzęcych i badaniach z zakresu nauk podstawowych. Dlatego też nasza praca miała na celu zbadanie profilu białek u pacjentów z GD jako potencjalnych markerów diagnostycznych w GD. Badanie to było obserwacyjną, przekrojową analizą grupy 12 dorosłych uczestników: sześciu pacjentów z GD i sześciu zdrowych ochotników. Analizie poddano ponad 400 białek, a w przypadku istotnie różniących się stężeń w grupie badanej i kontrolnej, sprawdzono odpowiadające im geny w celu potwierdzenia zmian w ich ekspresji i zgodności ze zmianami w białkach. W 31 przypadkach stwierdzono istotne różnice w stężeniach białek pomiędzy pacjentami z GD typu 1 a grupą kontrolną. Były to głównie białka biorące udział w regulacji procesów zapalnych i hemostazy, takich jak kwaśna glikoproteina alfa-1, białko S100-A8/A9, białko związane z CAP-1 czy haptoglobina. Zmiany w stężeniu dwóch białek zostały potwierdzone w analizie mRNA.W pracy ujawniono kilka nowych celów do dalszych badań, które mogą być przydatne w praktyce klinicznej w diagnostyce, leczeniu i monitorowaniu pacjentów z GD typu 1.

Stwierdzony brak selenu w glebach Środkowej Europy, powoduje jego niedobór w roślinach, przez co u zwierząt gospodarskich, a w konsekwencji w organizmie człowieka. Z tego powodu badania miały na celu optymalizację warunków fortyfikowanej w selen grzybni z hodowli in vitro Lentinula edodes (shiitake) w celu uzyskania grzybni o maksymalnej zawartości tego pierwiastka. Gatunek ten został wybrany do eksperymentu ze względu na jego unikalne właściwości terapeutyczne, a przede wszystkim działanie immunostymulujące. Cielęta karmiono otrzymaną grzybnią L. edodes i oznaczono stężenie selenu w surowicy, średni dzienny przyrost i parametry immunologiczne. Wykazano, że zwierzęta doświadczalne karmione grzybnią L. edodes wzbogaconą w selen wykazywały większy przyrost masy ciała niż cielęta kontrolne. Średnia ilość selenu w surowicy cieląt karmionych selenem L. edodes grzybni była znacznie wyższa niż u cieląt kontrolnych. Liczba białych krwinek i subpopulacje limfocytów znajdowały się w normalnym zakresie u cieląt doświadczalnych i kontrolnych. Wykazano, że grzybnia L. edodes wzbogacana w selen prowadzi do pozytywnego wpływu na zdrowie i rozwój cieląt.

Migotanie przedsionków (AF) ma charakter progresywny, prowadzi do zmian strukturalnych, funkcjonalnych i elektrycznych w lewym przedsionku (LA). Dzięki znajomości struktury LA i lepsze zrozumienie jego funkcji można uzyskać zwiększoną odpowiedź na leczenie u pacjentów z tym rodzajem zaburzeń rytmu. Celem tego badania była ocena echokardiograficzna odkształcenia (strain) lewego przedsionka (LALS) i jego determinant u pacjentów z różnymi typami AF: napadowym, przetrwałym i utrwalonym AF. Wykazaliśmy w badaniu, że LALS odzwierciedla różne poziomy dysfunkcji LA u pacjentów z AF. Rozmiar LA, czynność nerek, czas trwania AF i nadciśnienie tętnicze determinują LALS. LALS jest prostą i dokładną techniką oceny dysfunkcji LA u pacjentów z długotrwałym AF i mogąca znaleźć zastosowanie kliniczne.

Grzyby jadalne uznaje się obecnie za żywność funkcjonalną oraz surowiec o znaczącym potencjale leczniczym. Celem pracy była analiza wpływu składu substancji znajdujących się w podłożach in vitro i uprawowych w tym wzbogaconych biologicznie aktywnymi pierwiastkami na potencjał plonotwórczy i dietetyczno–leczniczy sześciu gatunków boczniaków – Plurotus spp.: P. ostreatus, P. florida, P. sajor-caju, P. eryngii, P. cornucopiae i P. cystidiosus. Na podstawie przeprowadzonej analizy substancji występujących w boczniakach stwierdzono, że grzyby pozyskane w postaci owocników uprawowych charakteryzują się wysoką zawartością związków fenolowych (m.in. fenyloalaniny. kwasu waniliowego i cynamonowego) i indolowych (L-tryptofanu, 5-metylo-tryptofanu czy 5-hydroksytryptofanu) oraz biopierwiastków. W mycelium gatunków Pleurotus z kultur in vitro wykazano, że zawierają znaczące zawartości związków organicznych takich jak m.in. lowastatyna. Badania te potwierdzają, że zawartość poszczególnych związków nieorganicznych jak i organicznych w grzybni boczniaków, ma znaczenie w profilaktyce chorób cywilizacyjnych między innymi w hipercholesterolemii, depresji, cukrzycy oraz wykazują działanie antyoksydacyjne.

Marker stanu zapalnego (IL-6) może nie być przydatny do ustalenia zaburzeń sprawności poznawczej i emocjonalnej oraz stopnia nasilenia zachowań zdrowotnych wśród badanych osób w wieku podeszłym. Melatonina może zostać wykorzystana w procesie rozpoznawania zaburzeń sprawności poznawczej u badanych osób w wieku podeszłym, które nie wymagają stałej opieki medycznej oraz  rozpoznawania zaburzeń sprawności funkcjonalnej i emocjonalnej u badanych osób w wieku starczym, które są aktywne.

Kości stopy u dzieci na radiogramach mają bardziej zaokrąglone kształty niż kości dorosłych. Celem tej pracy była ocena powtarzalności i odtwarzalności pomiarów kątów w zakresie przodostopia u dzieci. Wykorzystując 34 radiogramy stopy dziecięcej (pozycja AP na stojąco), pięciu badaczy wykonało pomiary 6 kątów. Zastosowano klasyczną analizę statystyczną powtarzalności i odtwarzalności oraz autorską metodą z analizą wariancji. Analiza statystyczna wykazała, że wartość pomiarów radiologicznych przodostopia dziecięcego jest zróżnicowana. Kilka kątów jest wartościowych, podczas gdy kąt Engela obarczony jest największym błędem.

Celem badania była ocena częstości podawania leków psychotropowych u pacjentów z zaburzeniami funkcji poznawczych i ustalenie czynników związanych z ich przepisywaniem. Badanie wykonano na próbie 455 pacjentów z otępieniem przebywających w 23 placówkach opieki długoterminowej w Polsce. Pacjenci byli leczeni lekami przeciw otępieniu (13,4%), innymi psychostymulatorami (14,3%), lekami przeciwlękowymi (28,4%) oraz neuroleptykami (46,4%), w tym atypowymi (24,2%) i typowymi (27,9%). Występowanie choroby Alzheimera zwiększało szansę otrzymania leków przeciw otępieniu, podczas gdy inne postaci demencji – podawanie innych psychostymulantów. Objawy neurobehawioralne (np. urojenia, stawianie oporu) zwiększały szansę podania atypowych neuroleptyków. Osoby z umiarkowanym otępieniem miały niemal 2-krotnie mniejszą szansę otrzymania leków przeciwlękowych w porównaniu do pacjentów z lekkim otępieniem. Wielu pacjentów placówek opiekuńczych otrzymuje leki, które nie są zalecane lub przeciwwskazane w demencji.

W tej pracy badaliśmy mechanizmy włóknienia w modelu mikrotkanki serca. Mikrotkanki te były produkowane z kardiomiocytów otrzymanych z ludzkich indukowanych pluripotencjalnych komórek macierzystych (iPSC) oraz ludzkich fibroblastów sercowych. W naszym modelu cytokina TGF-β była użyta do indukcji zmian profibrotycznych w fibroblastach serca i w mikrotkankach. Zmiany zwłóknieniowe spowodowały zwiększenie tempa spontanicznej kurczliwości mikrotkanek serca poprzez skrócenie fazy relaksacji. Ponadto wykazaliśmy, że aktywne kurczenie się mikrotkanek można modulować przez bezpośrednią stymulację elektryczną lub farmakologicznie przy pomocy agonisty receptora β-adrenergicznego – izoproterenolu. W przypadku mikrotkanek serca ze zmianami fibrotycznymi wykazaliśmy, że przy braku egzogennych agonistów, bloker β-adrenoreceptora nanodol zmniejszał tempo ich kurczenia poprzez wydłużenie fazy relaksacji. Nasze wyniki sugerują, że w zwłóknieniu aktywowane fibroblasty sercowe mogą promować szybkość skurczu serca poprzez bezpośrednią stymulację β-adrenoreceptorów na kardiomiocytach.

Wykazaliśmy, że oczyszczony egzopolisacharyd izolowany z probiotycznego szczepu bakterii L. rhamnosus KL-37 (EPS-37) posiada właściwości immunomodulujące. EPS-37 wykazywał właściwości przeciwzapalne, przypuszczalnie poprzez promowanie polaryzacji makrofagów w kierunku typu M2. Dodatkowo limfocyty T CD4+ stymulowane in vitro w obecności EPS-37 wykazywały obniżoną aktywność proliferacyjną. Ponadto, EPS-37 podawany in vivo hamował rozwój kolagenowego zapalenia stawów u myszy. Zjawisku temu towarzyszyła ograniczona synteza autoprzeciwciał przeciwko kolagenowi.

Co dzieje się w workach z koncentratami krwinek czerwonych (KKCz) podczas ich długoterminowego przechowywania? Czy można w nanoskali zobrazować procesy towarzyszące starzeniu się czerwonych krwinek? Jak czerwone krwinki zmieniają się w workach KKCz? Odpowiedzi na te i inne pytania związane z przechowywaniem KKCz, znajdziesz w publikacji „Temporal sequence of the human RBCs’ vesiculation observed in nano-scale with application of AFM and complementary techniques”

Psychiczny dobrostan nastolatków staje się coraz większym problemem zdrowia publicznego. Zmienia się styl życia nastolatków, pojawiają się nowe zagrożenia, co prowadzi do konieczności aktualizacji “tradycyjnych” modeli ryzyka uwzględniających nowe zagrożenia i nowe zachowania ryzyka. W większości badań analizuje się związek między zachowaniami ryzyka a  dobrostanem psychicznym lub bada się czynniki, które zagrażają zdrowiu psychicznemu młodzieży, ale nie łączy się ich ze sobą, w celu zidentyfikowania i oceny współwystępujących zagrożeń. Niniejsze badanie obejmowało „tradycyjne” i nowe zachowania ryzyka oraz inne czynniki ryzyka zdrowia psychicznego nastolatków. Wykorzystano dane pochodzące z międzynarodowych badań zdrowia i zachowań zdrowotnych obejmujące 32884 młodzieży szkolnej (Health Behaviour in School-aged Children-WHO Collaborative Cross-national Study) przeprowadzone w roku 2017/18 roku w 37 krajach Regionu Europejskiego i Kanady. W wyniku analizy skupień wyróżniono siedem kategorii czynników ryzyka związanych z dobrostanem psychicznym dziewcząt i chłopców. Następnie zbadano względne powiązanie tych klastrów ze zdrowiem psychicznym młodzieży. Wyniki wskazały na potrzebę ukierunkowania programów promocji zdrowia psychicznego nastolatków, poza redukowaniem “tradycyjnych” czynników ryzyka zdrowotnego, na współczesne zagrożenia, jakim jest słabe wsparcie społeczne, szczególnie ze strony rodziców i rówieśników oraz problematyczne korzystanie z mediów społecznościowych (Problematic Social Media Use).