Publikacje

Rok 2021 miesiąc: marzec

Zanalizowaliśmy związek pomiędzy całkowitym spożyciem orzechów oraz poszczególnych typów orzechów z zaburzeniami metabolicznymi w grupie 1846 dorosłych osób zamieszkujących południe Włoch, uczestników badania MEAL. W modelu wystandaryzowanym do całkowitego spożycia energii wyższa konsumpcja orzechów była związana z mniejszą szansą na nadciśnienie, cukrzycę typu 2 i dyslipidemię w porównaniu z niską konsumpcją, przy czym po uwzględnieniu potencjalnych czynników zakłócających odwrotny związek potwierdził się tylko dla nadciśnienia. Analiza zależności pomiędzy chorobami i zaburzeniami metabolicznymi a spożyciem poszczególnych rodzajów orzechów, w tym kasztanów, orzechów laskowych, migdałów, orzechów włoskich i orzeszków ziemnych wykazała jedynie związek pomiędzy większym spożyciem migdałów a niższą szansą wystąpienia nadciśnienia.  

Tlenek węgla (CO) jest powszechnie znany jako chemicznie toksyczny gaz, który łącząc się z hemoglobiną powoduje niedotlenienie tkanek. Co ciekawe, dotychczasowe badania wykazały, że CO, jako endogenny gazowy transmiter produkowany poprzez aktywność oksygenazy hemowej, wykazuje także działanie gastroprotekcyjne względem uszkodzeń błony śluzowej żołądka indukowanych np. niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ). Wyniki te były podstawą do powstania licznych związków uwalniających CO w sposób kontrolowany. Jednak większość tych cząsteczek to kompleksy metali przejściowych, głównie rutenu, co wpływa na ich toksyczność. Dlatego też, celem naszych badań, realizowanych we współpracy z naukowcami z Georgia State University (Atlanta, USA), częściowo obejmujących projekt Opus finansowany przez Narodowe Centrum Nauki (UMO-2019/33/B/NZ4/00616), było przeanalizowanie nowego proleku uwalniającego CO, BW-CO-111, który nie zawiera w swojej strukturze jonów metali. Badania zostały przeprowadzone w modelu polekowego oraz nekrotycznego uszkodzenia błony śluzowej żołądka u szczura, z wykorzystaniem technik biochemicznych i biologii molekularnej. W naszej pracy wykazaliśmy, że CO uwalniany z BW-CO-111 jest istotnym czynnikiem ochronnym względem ostrych uszkodzeń górnego odcinka przewodu pokarmowego, co stanowi doskonałe podłoże do dalszych badań nad rozwojem tego typu związków i ich dalszym zastosowaniem w fizjologii, patofizjologii i farmakologii przewodu pokarmowego.

Laparoskopowa rękawowa resekcja żołądka (LSG) jest najczęstszym zabiegiem operacyjnym wykonywanym w leczeniu otyłości patologicznej. Pomimo szerokiego jej stosowania, procedura ta jest ciągle udoskonalana, między innymi w celu zmniejszenia ilości powikłań pooperacyjnych. W literaturze pojawiały się doniesienia o obiecujących wynikach omentopeksji (tj. przymocowania sieci większej do linii szycia żołądka) jako modyfikacji procedury LSG, poprawiającej wyniki pooperacyjne. W naszej pracy wykonaliśmy przegląd systematyczny publikacji porównujących standardową LSG i LSG wykonywaną wraz z omentopeksją. Wyniki analizy włączonych prac pokazują, iż omentopeksja jako modyfikacja procedury LSG może przyczynić się do zmniejszenia ilości powikłań pooperacyjnych oraz zmniejszenia ilości nieszczelności linii szycia. Warto jednak dodać, że jest to stosunkowo nowa metoda operacyjna i ilość dostępnych danych w literaturze jest niewielka.

Ciśnienie tętna (PP) odzwierciedla związane z wiekiem sztywnienie dużych naczyń tętniczych. Celem naszego badania była ocena w dużej międzynarodowej bazie danych IDACO ryzyka chorób układu krążenia w zależności od wartości PP w różnych kategoriach wiekowych. Badanie objęło 4663 osoby w wieku młodszym (18-49 lat) i 7185 osób starszych (≥50 lat), PP było mierzone na tętnicy ramieniowej w czasie całodobowego monitorowania ciśnienia tętniczego. W badanej grupie, stwierdziliśmy, że związek PP z ryzykiem chorób układu krążenia dotyczy wyłącznie badanych ≥50 roku życia.

W ciągu ostatnich 20 lat leczenie operacyjne otyłości olbrzymiej stało się standardem postępowania, a liczba zabiegów bariatrycznych stale wzrasta. Pomimo skrupulatnej kwalifikacji do zabiegu, pooperacyjna redukcja masy ciała pozostaje zróżnicowana. Celem pracy była identyfikacja i ocena narzędzi pozwalających przedoperacyjnie przewidzieć zmianę masy ciała rok po leczeniu bariatrycznym. Identyfikowano 12 modeli, z których każdy wykazał istotny związek ze stopniem redukcji masy ciała, jednak bez wystarczającej dokładności predykcyjnej. Zakłada się, że zwiększenie precyzji narzędzi poprzez włączenie dodatkowych zmiennych pozwoli na ich szerokie ich stosowanie w przedoperacyjnej kwalifikacji chorych do zabiegu.

Biodostępność biopierwiastków i związków fenolowych z grzybni grzybów jadalnych (pieczarka dwuzarodnikowa, twardnik japoński, pieprznik jadalny) wzbogacanej w cynk, selen, L-fenyloalaninę, a także mieszaninę tych substancji była analizowana metodą ekstrakcji w sztucznym układzie pokarmowym. Na podstawie badań wykazano, że grzybnia twardnika ma najlepsze właściwości prozdrowotne, a dodatek mieszaniny substancji do pożywki znacząco zwiększył syntezę kwasu p-hydroksybenzoesowego i protokatechowego (266,62 i 16,29 mg/100 g s.m.). Spośród biopierwiastków najwięcej Se i Zn wyekstrahowano ze wzbogaconej grzybni pieczarki (odpowiednio 32,29 i 341,87 mg/100 g s.m.). W eksperymencie potwierdzono, że grzybnia może być potencjalnym materiałem suplementującym niedoborów biopierwiastków i związków fenolowych w organizmie człowieka.

Stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), wiąże się z występowaniem działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego. Stwarza to konieczność poszukiwania nowych, bezpieczniejszych alternatyw. Siarkowodór (H₂S) wykazuje działanie przeciwzapalne oraz cytoprotekcyjne i może również oddziaływać na bakterie zasiedlające jelita. Hybrydowe pochodne NLPZ z komponentą uwalniającą H₂S wykazują efektywniejsze działanie przeciwzapalne oraz mniejszą toksyczność w porównaniu do klasycznych odpowiedników. Nasze badania są powiązane z projektem LIDER (LIDER/9/0055/L-8/16/NCBR/2017) finansowanym przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju i zostały przeprowadzone we współpracy z Prof. Johnem L Wallacem z University of Calgary (Kanada). Celem prac była ocena wpływu ketoprofenu uwalniającego H₂S (ATB-352) na aktywność wybranych szlaków molekularnych w błonie śluzowej żołądka i jelit oraz na skład mikrobiomu jelitowego w oparciu o modelu eksperymentalny. Wyniki, które uzyskaliśmy wykazały, że w przeciwieństwie do klasycznego ketoprofenu, ATB-352 nie wypływa istotnie na profil mikrobiomu w obrębie jelita cienkiego, wykazując niską gastrotoksyczność względem przewodu pokarmowego i jednocześnie zachowując efektywne działanie przeciwzapalne.

Czynność serca i jej zmiany pod wpływem różnych czynników, jak zmiany fizjologii czy podania leku, mogą być przewidywane za pomocą modeli matematycznych. Niektóre z tych czynników, m.in., częstość akcji serca czy stężenie jonów osoczu zmieniają się cyklicznie w rytmie okołodobowym. W pracy analizowano efekt włączenia modeli opisujących cykliczne zmiany tętna i stężeń jonów ważnych dla pracy serca (potasu, sodu i wapnia) do modelu symulującego aktywność elektryczną mięśnia sercowego. Wyniki symulacji porównano z obserwacjami klinicznymi i stwierdzono, że rytmy dobowe są istotnym źródłem różnic pomiędzy pacjentami oraz że obserwowana dobowa zmienność odstępu QTc w symulowanym przez model serca zapisie EKG wynika przede wszystkim z wahań stężeń jonów.

Celem pracy było określenie czynników wpływających na akceptację choroby u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym. W badanej grupie 532 pacjentów, akceptacja choroby na poziomie dobrym dotyczyła 242 osób (45%). Pacjenci z dłuższym czasem trwania nadciśnienia tętniczego, większą liczbą chorób współistniejących i zażywanych leków oraz doświadczający polekowych zdarzeń niepożądanych wykazywali gorszą akceptację choroby, wymagają więc szczególnego wsparcia personelu medycznego w zakresie jej uzyskania i utrzymania, co przyczynia się do odpowiedniej współpracy z lekarzem.

Optymalnym okresem do przeprowadzenia diagnostyki zaburzeń słuchu są pierwsze 3 miesiące życia dziecka, a odpowiednia terapia oraz wdrożenie leczenia i/lub rehabilitacji powinno być rozpoczęte przed ukończeniem 6. miesiąca życia. Podczas diagnozowania niedosłuchu u dzieci pojawiają się różnego rodzaju problemy, które mogą wpływać na wydłużenie czasu terapii. Kiedy dowiadujemy się więc , że „mały” pacjent ma problemy ze słuchem interesuje nas przede wszystkim na jakim poziomie znajduje się jego próg słyszenia. Wiedzę tę w pierwszym  roku życia  dziecka możemy uzyskać jedynie za pomocą badania ABR (ang. Auditory Brainstem Response). Kolejne badania kontrolne, w szczególności u dzieci z wybranych grup ryzyka ubytku słuchu pokazują, iż uzyskane wyniki bywają zmienne. Fluktuacyjny charakter rezultatów manifestuje się między innymi niestabilnością progu fali V w kolejnych okresach diagnostycznych. Taka zmienność niejednokrotnie jest właśnie przyczyną opóźnienia wdrożenia właściwego postępowania. Znajomość odmienności zachowania wyników badań audiologicznych występujących w poszczególnych grupach ryzyka ubytku słuchu pozwala właściwie interpretować uzyskane rezultaty, a co za tym idzie podjąć skuteczne, szybkie działania terapeutyczne.

Komórki NK pełnią istotną rolę w kontroli zakażeń wirusowych, szczególnie wirusami z grupy Herpes (np. wirusem opryszczki pospolitej, HSV). W procesy fizjologicznego dojrzewania i aktywacji komórek NK zaangażowane są epigenetyczne mechanizmy regulacji ekspresji genów, głównie poprzez udział w tym procesie cząsteczek microRNA (miRNA). Podjęte w pracy badania miały na celu próbę powiązania ekspresji różnych rodzajów miRNA z aktywnością przeciwwirusową komórek NK u dzieci z ciężkimi i/lub nawracającymi zakażeniami HSV. W grupie pacjentów zaobserwowano znamiennie wyższy poziom ekspresji czterech różnych cząsteczek miRNA: miR-27b, miR-199b, miR-369-3p and miR-491-3p. Analiza funkcjonalna tych cząsteczek wykazała, że regulują one ekspresję 40 różnych genów, a także hamują ekspresję białka perforyny. Otrzymane wyniki wskazują, iż regulacja przy udziale miRNA ekspresji niektórych genów powiązanych z aktywnością przeciwwirusową komórek NK może mieć związek ze zwiększoną podatnością lub przewlekłym przebiegiem zakażenia wirusowego.

Badania koordynowane przez Uniwersytet Jagielloński prowadzone w ramach projektu H2020 VISAGE umożliwiły opracowanie kompletnego systemu do predykcji wieku w próbkach kryminalistycznych o niskich stężeniach DNA. Metoda pozwala na analizę metylacji DNA w ośmiu markerach epigenetycznych za pomocą celowanego technologii sekwencjonowania nowej generacji (NGS), a następnie predykcję wieku za pomocą algorytmów matematycznych zoptymalizowanych dla krwi, materiału z wymazów z jamy ustnej oraz kości.

Badania dotyczyły opracowania wytrzymałych mechanicznie, aktywnych opatrunków hydrożelowych zawierających trans-rezweratrol o właściwościach przeciwzapalnych, wspomagających proces gojenia. Trudność stanowiło wprowadzenie substancji aktywnej o hydrofobowym charakterze do hydrofilowej matrycy z jednoczesnym zachowaniem jednorodności materiału i odpowiednich cech użytkowych właściwych dla opatrunków. Stwierdzono, że membrana hydrożelowa, zawierająca dodatek 8 % alkoholu poliwinylowego pozwala uzyskać przedłużone uwalnianie substancji aktywnej oraz optymalne własności mechaniczne. Korzystnie, obecność trans-rezweratrolu zwiększała wytrzymałość opatrunków hydrożelowych na zerwanie. Tendencja do mechanicznego uszkodzenia, uznawana jest za jedną z podstawowych ich wad. Jednocześnie stwierdzono, że dodatek tej substancji czynnej zmienia strukturę wewnętrzną materiału, prowadzając do jej zagęszczenia, co ma wpływ na właściwości chłonne opatrunku.  

Objawy depresji poudarowej mogą wystąpić w różnym czasie od zachorowania na udar mózgu. U niektórych chorych pojawiają się już w ciągu pierwszych kilkunastu dni, zaś u innych – dopiero po kilku miesiącach.

W badaniu oceniano związek pomiędzy czasem od wystąpienia objawów depresyjnych a funkcjonowaniem pacjenta po udarze mózgu. W grupie pacjentów, u których objawy depresyjne wystąpiły dopiero po 3 miesiącach od udaru, obserwowano istotnie zwiększone ryzyko złego funkcjonowania poudarowego w porównaniu z grupą pacjentów, którzy nigdy nie mieli objawów depresji poudarowej. Nie obserwowano tej zależności w grupie pacjentów, którzy wykazywali objawy depresji już w ostrej fazie udaru (nawet jeśli przetrwały one do 3 miesiąca).

Obserwacji USG płuc poddano 99 pacjentek znieczulanych ogólnie do zabiegów ginekologicznych. Stwierdzono wzrost  liczby linii B w czasie oceny wykonanej 30 i 60 minut po indukcji znieczulenia  w porównaniu z oceną wstępną, jak również odnotowano wzrost liczby regionów dodatnich (≥ 3 linie B) po 30 i 60 minutach od indukcji i po wybudzeniu.

Wnioski: W przebiegu niepowikłanego znieczulenia ogólnego może występować zwiększona liczba artefaktów w ocenie USG płuc. Wyniki te powinno się brać pod uwagę podczas interpretacji USG płuc w przypadku oceny okołooperacyjnych powikłań płucnych.

Chłoniak Hodgkina, typ guzkowy z przewagą limfocytów jest rzadką chorobą nowotworową u dzieci. W ostatnich 20 latach okazało się, że w przeciwieństwie do tzw. klasycznej postaci tego chłoniaka, gdzie stosuje się intensywną chemioterapię i radioterapię, tu, w części przypadków możliwe jest wyleczenie tylko przy pomocy usunięcia zajętego węzła chłonnego. W bardziej zaawansowanych przypadkach obiecujące wyniki daje zastosowanie łagodnej chemioterapii. W badanej grupie uzyskano ponad 80% trwałych wyleczeń stosując takie, mniej intensywne i mniej obciążające dla pacjenta postępowanie. 

W pracy wykazano, iż u chorych z długoletnim przebiegiem klinicznym osiowej formy spondyloartropatii, nieleczonych uprzednio lekami biologicznymi oraz modyfikującymi przebieg choroby, obserwuje się istotnie obniżony poziom białka Dkk-1 w surowicy krwi, w porównaniu do osób zdrowych. Ponadto, obniżone stężenie surowiczego Dkk-1 koreluje z niską ekspresją (na poziomie mRNA i białka) tej cząsteczki w płytkach krwi będących fizjologicznie jednym z dwóch (oprócz śródbłonków naczyń) zasadniczych źródeł Dkk-1. Podstawową funkcją białka Dkk-1 jest blokowanie ścieżki sygnałowej Wnt odpowiedzialnej w organizmie między innymi za procesy związane z fibrynogenezą i kostnieniem. Zatem obniżona synteza Dkk-1 w płytkach krwi (a być może już w megakariocytach szpiku kostnego) wydaje się mieć związek ze wzmożonym procesem kościotworzenia, obserwowanym na późniejszych etapach przebiegu choroby (z nieco mniej nasilonym ogólnoustrojowym procesem zapalnym), kiedy zaczynamy obserwować wzmożenie zjawisk klinicznych określanych ogólnie jako zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa. 

Główną metodą leczenia guza chromochłonnego jest jego chirurgiczne usunięcie. Przed zabiegiem operacyjnym konieczne jest odpowiednie przygotowanie farmakologiczne, polegające głównie na zastosowaniu leków blokujących receptory alfa-adrenergiczne. Celem naszego przeglądu systematycznego i meta-analizy było porównanie nieselektywnych alfa-blokerów (fenoksybenzaminy) z selektywnymi alfa-blokerami (doksazosyna, prazosyna) w kontekście ich skuteczności w zapobieganiu okołooperacyjnej niestabilności hemodynamicznej oraz powikłaniom. W naszym badaniu wykazaliśmy, że pacjenci leczeni fenoksybenzaminą mieli mniejsze okołooperacyjne wahania ciśnienia krwi oraz wymagali mniejszego stosowania leków wazodylatacyjnych podczas operacji. Ryzyko pooperacyjnej hipotensji i odsetek powikłań nie różniły się istotnie między grupą pacjentów leczoną selektywną i nieselektywną alfa-blokadą. Biorąc pod uwagę fakt, że okołooperacyjna niestabilność hemodynamiczna wiąże się z większym ryzykiem powikłań u pacjentów, stosowanie fenoksybenzaminy u pacjentów może przyczynić się do zmniejszenia ilości powikłań pooperacyjnych u pacjentów operowanych z powodu guza chromochłonnego.

Silnie alergenny pyłek brzozy brodawkowatej (Betula pendula) jest przyczyną alergii wziewnej u 20% populacji w Europie, z czego większość jest wrażliwa na główny alergen brzozy,  Betv1. Celem badań było ustalenie: (i) czy badane okazy  brzozy różnią się pod względem składu poszczególnych podjednostek białkowych pyłku oraz zawartością białka w tych podjednostkach oraz (ii) czy poziom pyłu zawieszonego PM10 ma związek ze stężeniem alergenu Bet v1. Badania przeprowadzono na południu Polski w latach 2017–2019. Materiał pyłkowy został zebrany na 20 stanowiskach z obszarów silnie lub słabiej zanieczyszczonych. Skład białka analizowano metodą SDS-PAGE, a stężenie Bet v1 oceniano za pomocą testu ELISA. Uzyskane wyniki oszacowano na tle poziomu pyłu zawieszonego oraz sezonów pylenia brzozy w Krakowie. Elektroforegramy próbek pyłku pobranych w różnych miejscach wykazały ogromne różnice w intensywności wybarwienia poszczególnych podjednostek białek, także między ważnymi alergenami brzozy: Bet v1, Bet v2, Bet v6 i Bet v7. Poziom Bet v1 był istotnie wyższy w próbkach pyłku zebranych w bardziej zanieczyszczonych miejscach. Podczas określania potencjału alergennego pyłku brzozy należy wziąć pod uwagę zarówno narażenie na pył, jak i zawartość głównych składników alergennych, jako czynników powodujących odpowiedź immunologiczną i, w konsekwencji manifestację objawów klinicznych u osób wrażliwych na terenach o wysokim zanieczyszczeniu powietrza.

Oceniono parametry lipofilowości wybranych NLPZ, grupy związków bioaktywnych stosowanych często w terapii ludzi i zwierząt, z wykorzystaniem metod doświadczalnych i obliczeniowych. Parametry retencyjne wyznaczono metodą TLC stosując fazy ruchome oraz fazy stacjonarne o różnych właściwościach. Eksperymentalnie wyznaczone wartości porównano ze współczynnikami podziału uzyskanymi metodami obliczeniowymi, wykorzystując analizę głównych składników (PCA) i analizę skupień (CA). Ustalone modele lipofilowości mogą być przydatne do przewidywania aktywności biologicznej leków, poszerzając wiedzę o możliwościach modyfikacji właściwości fizykochemicznych związków chemicznych.