Publikacje

Rok 2021 miesiąc: kwiecień

Angioplastyka tętnic szyjnych (CAS) jest coraz częściej stosowanym zabiegiem u chorych z objawowym zwężeniem tętnic szyjnych (ICA). CAS jest ciągle udoskonalana, między innymi dzięki zastosowaniu systemu protekcji proksymalnej (SPP). W literaturze są liczne prace oceniające skuteczność SPP, ale głównej dotyczyły chorych bezobjawowych. W naszej pracy oceniono skuteczność i bezpieczeństwo SPP u chorych objawowych.

W naszym materiale odsetek powikłań okołozabiegowych wyniósł 0,8%, redukcja zwężenia wynosiła od 93,8 do 8,4%. W ocenie wczesno- i długoterminowej (max. 4,5 roku obserwacji) u żadnego chorego nie wystąpił ponownie epizod neurologiczny. Wyniki badania pokazują, że zastosowanie SPP u chorych objawowych jest metodę bezpieczną i skuteczną.

Celem pracy było zbadanie interakcji między związkiem pochodzenia roślinnego partenolidem a etopozydem, cytostatykiem stosowanym w leczeniu niektórych nowotworów. Niepożądanym efektem działania etopozydu jest między innymi nasilanie stresu oksydacyjnego w prawidłowych komórkach macierzystych szpiku kostnego. Etopozyd jest substratem mieloperoksydazy utlenianym do fenoksylowych rodników, które wywierają efekt prooksydacyjny. Rodnikom etopozydu przypisuje się działanie karcinogenne prowadzące do lekozależnej ostrej białaczki szpikowej u niektórych pacjentów.

Wykazaliśmy, że partenolid nie modyfikuje znacząco cytotoksycznego działania etopozydu w komórkach linii białaczkowej HL-60. Z drugiej strony kombinacja partenolidu i etopozydu wywierała znamiennie słabsze działanie prooksydacyjne w porównaniu z pojedynczo stosowanymi składnikami. Można przypuszczać, że ten efekt jest wynikiem współzawodnictwa miedzy badanymi związkami o miejsce aktywne mieloperoksydazy. Gdyby podobne zjawisko miało miejsce w prawidłowych komórkach hematopoetycznych, to partenolid mógłby chronić te komórki przed prooksydacyjną aktywnością etopozydu. Uzyskane wyniki mogą być punktem wyjścia dla dalszych badań nad mechanizmem działania kombinacji partenolidu z etopozydem.

Głośne i nieoczekiwane dźwięki z otoczenia mają wpływ na nasz organizm. W naszym badaniu sprawdziliśmy czy dźwięk, który słyszeliśmy w przeszłości wywoła inną reakcję niż  „neutralny”. Badanie prowadzono u zdrowych ochotników: studentów medycyny oraz studentów z innych kierunków. Zastosowaliśmy „neutralny” dźwięk z generatora oraz sygnał dźwiękowy używany podczas egzaminu na studiach medycznych. W porównaniu do dźwięku z generatora, egzaminacyjny wywołał przyśpieszenie akcji serca (p=0.004), oraz wzrost wskaźnika aktywności układu sympatycznego wśród studentów medycyny. Przeciwstawną odpowiedź obserwowano u innych studentów. Uzyskane wyniki sugerują, że odpowiedź naszego organizmu na dźwięki jest modulowana przez emocje, które towarzyszyły im wcześniej.

W artykule “Association between health risk factors and dietary polyphenol intake in cohort studies” weryfikowaliśmy jakie zmienne mogą współwystępować ze spożyciem polifenoli zawartych w diecie oraz zbadaliśmy kształt zależności pomiędzy tymi zmiennymi a całkowitym spożyciem polifenoli. Zastosowaliśmy meta-analizę dwuczynnikową pozwalającą na jednoczesne oszacowanie wektora współczynników regresji liniowej oraz meta-analizę różnic średnich umożliwiającą modelowanie relacji typu dawka-odpowiedź dla zmiennych ilościowych. Całkowite spożycie flawonoidów było ujemnie związane z BMI, spożyciem alkoholu, tłuszczów nasyconych i paleniem tytoniu, a dodatnio związane ze spożyciem witaminy E, kwasu foliowego, błonnika, beta-karotenu, suplementów multiwitaminowych oraz z wysokim poziomem aktywności fizycznej i wykształcenia.  

Artykuł przedstawia wyniki badań przeprowadzonych wśród pacjentów chorujących na cukrzycę typu 1 w kontekście funkcjonowania psychologicznego w pierwszej fazie pandemii Covid-19. W Katedrze Psychiatrii UJ CM i Katedrze Chorób Metabolicznych UJ CM został powołany zespół interwencji kryzysowej (psychiatrzy, psycholodzy, psychoterapeuci oraz diabetolodzy). Pacjenci Poradni Diabetologicznej Szpitala Uniwersyteckiego zostali poinformowani o możliwości konsultacji drogą mailową, otrzymali również zestaw kwestionariuszy sprawdzających poziom określonych parametrów psychologicznych. W pierwszym miesiącu działania zespołu zgłosiło po pomoc się 20 pacjentów wykazujących statystycznie wyższy poziom między innymi stresu (M=23.60 vs M=15.44, p= 0.001) i lęku (M=47.80 vs M=40.08, p=0.043; M=47.20 vs M=40.46, p=0.022) niż pacjenci niepotrzebujący wsparcia. Pacjenci z grupy interwencyjnej ujawnili szereg emocjonalnych trudności dotyczących ich choroby w kontekście sytuacji lock-downu i zagrożenia zakażeniem Covid-19. 

Celem pracy była ocena zgodności pomiędzy rozpoznaniem klinicznym a histopatologicznym przewlekłych zmian zapalnych tkanek okołowierzchołkowych leczonych poprzez resekcję wierzchołka korzenia. Analizowano dokumentację medyczną 52 pacjentów leczonych chirurgicznie w Poradni Stomatologii Zachowawczej z Endodoncją w latach 2008-2018. Rozpoznanie kliniczne ziarniniaka pokrywało się w 82% z wynikiem badania histopatologicznego, a torbieli odpowiednio w 78%. Wykazano istotną zależność między rozpoznaniem klinicznym a histopatologicznym.

Prezentowana praca powstała w związku z nasilonym globalnym problemem epidemicznego rozprzestrzeniania się w szpitalach w Polsce i na świecie wielolekoopornych oraz wysoko wirulentnych szczepów Klebsiella pneumoniae (ang. hipervirulent variant of Klebsiella pneumoniae, hvKP) wytwarzających β-laktamazy typu KPC, MBL typu VIM lub IMP oraz OXA-48 uważanych aktualnie za jedne z największych zagrożeń dla zdrowia publicznego w dziedzinie medycyny zakażeń. Przedmiotem prowadzonych badań była analiza klonalna izolatów K. pneumoniae kolonizujących pacjentów oddziałów neurologii, intensywnej terapii i reumatologii jednego z wysokospecjalistycznych polskich szpitali, wraz z charakterystyką wytwarzanych przez nie β-laktamaz. Typowanie molekularne badanych K. pneumoniae przeprowadzono z zastosowaniem metod genotypowych: REA‐PFGE oraz MLST. Uzyskane wyniki wykazały, że wszystkie badane izolaty reprezentowały jeden szczep i należały do wielolekoopornego, hiperepidemicznego klonu K. pneumoniae ST147, który rozprzestrzenił się wśród pacjentów szpitala. Oznaczony typ ST147 K. pneumoniae ma zasięg międzynarodowy i w ostatnich latach stanowi alarmujący problem na całym świecie ze względu na jego kluczową rolę w zakażeniach szpitalnych. Dlatego identyfikacja klonów wysokiego ryzyka z oznaczeniem genów oporności na antybiotyki ma kluczowe znaczenie dla monitorowania ich globalnego rozprzestrzeniania się w populacji oraz stanowi istotny element kontroli i profilaktyki zakażeń patogenami alertowymi.

Pomimo ogromnego postępu, który dokonał się w ostatnich latach w naukach medycznych, wciąż nie udało się znaleźć skutecznej farmakoterapii choroby Alzheimera. Tymczasem żyjemy coraz dłużej i w związku z tym, każdego roku przybywa pacjentów cierpiących z powodu tego zaburzenia. Istnieje więc pilna potrzeba znalezienia skuteczniejszej terapii, która będzie w stanie powstrzymać progres choroby. W niniejszej pracy, prezentujemy poszukiwanie nowych, potencjalnie aktywnych związków będących ligandami wielofunkcyjnymi, a więc związkami, działającymi na wiele celów biologicznych lub procesów chorobotwórczych. Taka strategia jest odpowiedzią na niezwykle skomplikowaną etiopatogenezę choroby. Efektem prezentowanych badań, jest znalezienie liganda wielofunkcyjnego o aktywności podnoszącej poziom neurotransmiterów (acetylocholiny, kwasu γ-aminomasłowego), hamującej powstawanie i agregację β-amyloidu oraz agregację białka tau. Taki korzystny profil aktywności biologicznych czyni ten związek obiecującym kandydatem do poszerzonych badań przedklinicznych i dalszej eksploracji.

Celem badania było sprawdzenie prawdziwości modelu, w którym zniekształcenia poznawcze i ekspozycja na traumatyczne wydarzenia życiowe wiążą się z częstotliwością występowania zaburzonego obrazu siebie, co w kolei ma związek z częstością występowania doświadczeń psychotycznych. Przeprowadzone badania wykazało, że traumatyczne zdarzenia życiowe mają istotny niebezpośredni wpływ na występowanie doświadczeń psychotycznych, w czym pośredniczy obraz siebie i przekonania poznawcze.

W tej pracy zaproponowaliśmy kompozycję szczepionki zaprojektowanej aby indukować odpowiedź komórkową przeciwko SARS-CoV-2. W tym celu wykorzystaliśmy opracowane przez zespół Ardigen nowatorskie podejście in silico oparte na sztucznej inteligencji i metodach bioinformatycznych. Po otrzymaniu listy epitopów zoptymalizowanej pod kątem ich przewidywanej immunogenności i pokrycia populacji pod kątem typów HLA, przeprowadziliśmy ocenę ryzyka immunotoksyczności. Wyniki naszego podejścia porównaliśmy z innymi strategiami projektowania szczepionek opisanymi w literaturze. Pokazaliśmy również, na podstawie danych z rodziny koronawirusów (Coronaviridae), że zastosowane przez nas podejście  przewyższa dokładnością inne metody stosowane do tej pory przy projektowaniu szczepionek opartych na epitopach przeciwko SARS-CoV-2. W dyskusji omówiliśmy korzyści i wyzwania związane ze szczepionkami wywołującymi odporność komórkową w kontekście COVID-19.

Zespół majaczeniowy, na który składają się przejściowe zaburzenia świadomości i funkcji poznawczych jest częstym powikłaniem po udarze mózgu związanym z ryzykiem późniejszej niesprawności. Systemowa reakcja zapalna może wywoływać lub zaostrzać przebieg zespołu majaczeniowego. W naszej pracy ocenialiśmy stężenie dwóch mediatorów zapalenia – białka HMGB1 (high mobility group box 1) oraz białka Gal-3-BP (galectin-3 binding protein) we krwi pacjentów po udarze niedokrwiennym mózgu. Wykazaliśmy, że pacjenci z zespołem majaczeniowym mają wyższe stężenie białka Gal-3-BP niż pacjenci bez majaczenia. Natomiast, nie znaleźliśmy różnicy w stężeniu białka HMGB1. Nasze wyniki wskazują na możliwą rolę pro-zapalnych monocytów odpowiedzialnych za wydzielanie Gal-3-BP w patogenezie majaczenia po udarze mózgu.

W ostatnich latach wykazano, że komórki naturalni zabójcy (NK) mają zdolność do generowania antygenowo swoistej odpowiedzi i mogą pełnić funkcję komórek efektorowych w reakcji nadwrażliwości kontaktowej (CHS). W badaniach naszego zespołu wykazaliśmy, że reakcja CHS mediowana przez wątrobowe komórki NK ulega nasileniu u otyłych myszy Rag1^-/-, u których brak limfocytów T i B. Otyłości indukowanej dietą towarzyszy stan zapalny w tkance tłuszczowej oraz w wątrobie. Uzyskane wyniki sugerują, że wywołany otyłością stan metazapalenia istotnie wpływa na aktywność komórek NK oraz proces ich dojrzewania w wątrobie, co prowadzi do zaostrzenia reakcji zapalnej w skórze po wywołaniu reakcji CHS.

“Improved coordination of care after acute myocardial infarction in Poland since 2017: Promising early results” – to tytuł artykułu opublikowanego w majowym wydaniu międzynarodowego czasopisma „Health Policy”. Nad jego przygotowaniem pracowali wspólnie naukowcy z Instytutu Zdrowia Publicznego WNZ UJ CM: dr hab. Iwona Kowalska-Bobko, prof. UJ i dr Maciej Rogala, Anna Sagan z European Observatory on Health Systems and Policies oraz dr hab. Piotr Buszman, prof. KAAFM z Katedry Kardiologii Krakowskiej Akademii im. A. F. Modrzewskiego i Centrum Badawczo-Rozwojowego AHP.

Zespół poddał analizie i ocenie nowy model opieki nad pacjentem po ostrym zespole wieńcowym (OZW) w Polsce w ramach tzw. Programu KOS Zawał, który działa od końca 2017 r. i prowadzono go z uwagi na brak dostatecznej opieki nad chorym po incydentach sercowo-naczyniowych (popularnie nazywanych zawałami serca). Dotychczas zebrane i poddane analizie dane z ośrodków kardiologicznych w Polsce realizujących ten program pokazują, iż śmiertelność 12-miesięczna po zawale serca jest o 31% mniejsza w grupie pacjentów objętych tym programem w porównaniu do pacjentów, u których wystąpił zawał ale nie zostali do niego włączeni do KOS Zawał. Badania wykazały, iż 12-miesięczne prawdopodobieństwo wystąpienia (kolejnych) poważnych zdarzeń sercowo-naczyniowych jest o 25% mniejsze w grupie chorych w KOS Zawał niż w grupie nie objętej programem.

Program jest innowacyjnym w skali Europy bo choć nie wprowadzono w nim nowych metod leczenia to zapoczątkowano ustrukturalizowaną i skoordynowaną ścieżkę opieki nad pacjentem na poziomie ogólnokrajowym składającą się z trzech elementów: leczenia obejmującego diagnostykę i leczenie inwazyjne, rehabilitację oraz wizyty monitorujące u lekarza kardiologa przez okres 12 miesięcy po zawale zgodnie z indywidualnym planem leczenia. Połączenie tych elementów zdecydowało o sukcesie tego projektu – poprawił się nadzór nad czynnikami ryzyka sercowo-naczyniowego poprzez monitorowanie stanu chorego po zawale oraz zwiększył się dostęp do rehabilitacji, które wcześniej były głównymi powodami wysokiej śmiertelności pozawałowej. Korzyści dla pacjentów objętych Programem KOS Zawał są bezsprzeczne – chorzy mają teraz częściej szansę powrotu do zdrowia i aktywności zawodowej, co przekłada się na ich jakość życia w różnych wymiarach (nie tylko zdrowia).

Mikrotubule są częstym celem różnych terapii przeciwnowotworowych z uwagi na ich udział w procesie podziału komórkowego. Stosowane leki wpływają na ich organizację zaburzając m.in. przebieg podziałów komórkowych oraz prowadząc do apoptozy, zatem upośledzają namnażanie się komórek nowotworowych. Mikroskopia sił atomowych (AFM) pozwala ocenić własności biomechaniczne żywych komórek. O tym, że komórki nowotworowe są bardziej deformowalne wiadomo jest od ponad dwóch dekad. Zmiany własności mechanicznych komórek są zwykle przypisywane przebudowie włókien aktynowych w cytoszkielecie komórki. W badaniach własności biomechanicznych prowadzonych nad komórkami raka prostaty (DU145) poddanych działaniu takich leków przeciwnowotworowych jak winflunina (VFL), kolchicyna (COL) i docetaksel (DTX), wykazano spadek deformowalności komórek. Obserwowany spadek deformowalności komórek może zostać przypisany zmianom organizacji włókien aktynowych oraz mikrotubul. W prowadzonych badaniach pokazano, że uszkodzeniom mikrotubul towarzyszy re-organizacja włókien aktynowych prowadząca do przejęcia funkcji mikrotubul. Efekt ten prawdopodobnie jest związany z nabywaniem lekooporności przez komórki prostaty. Równocześnie, uzyskane wyniki pozwalają na lepszą interpretację efektów działania leków przeciwnowotworowych, co może w przyszłości skutkować zmniejszeniem ich dawek przy równoczesnym zachowaniu efektywności działania.