Publikacje

Rok 2021 miesiąc: wrzesień

Celem badania było sprawdzenie czy cukrzyca typu 2 współistniejąca ze zwężeniem zastawki aortalnej nasila miejscowy stan zapalny zastawek i aktywację układu krzepnięcia poprzez nasiloną aktywację szlaku NF-κB i zwiększoną ekspresję białka morfogenetycznego kości 2 (BMP-2). Badaniem objęto 50 osób z ciężką izolowaną stenozą aortalną (AS) i współistniejącą cukrzycą typu 2 oraz 100 pacjentów z AS bez cukrzycy dobranych pod względem wieku i płci. Diabetycy w porównaniu z osobami bez cukrzycy wykazywali zwiększoną ekspresję zastawkową NF-κB, BMP-2 oraz nasiloną aktywację układu krzepnięcia. U pacjentów z cukrzycą zaobserwowano korelację ekspresji NF-κB z poziomem HbA_1c i fruktozaminy w surowicy. Co ważne, u chorych na cukrzycę ekspresja NF-κB korelowała z nasileniem wady zastawkowej. Eksperymenty in vitro przeprowadzone na hodowlach komórek wyizolowanych z zastawek aortalnych (VICs) wykazały, że glukoza nasila ekspresję NF-κB i BMP-2 a inhibicja stresu oksydacyjnego i/lub szlaku NF-κB blokuje kalcyfikację VICs, co sugeruje, że wysokie dawki glukozy aktywują stres oksydacyjny nasilający procesy zapalne. Zatem, badanie sugeruje, że u pacjentów z AS i współistniejącą cukrzycą typu 2 konieczna jest kontrola parametrów wyrównania cukrzycy, takich jak HbA_1c czy fruktozamina a utrzymanie ich w prawidłowym zakresie może spowolnić tempo progresji AS.
Badanie zostało sfinansowane ze środków Narodowego Centrum Nauki (UMO-2015/19/B/NZ5/00647).

Nadciśnienie tętnicze i cukrzyca powodują przewlekłą chorobę nerek (CKD) i dysfunkcję rozkurczową lewej komory serca (DVD). Telemonitoring ciśnienia w domu (HTM) i proteomika – oznaczanie białek w moczu (UPP) to nowe technologie umożliwiające profilaktykę. Wieloośrodkowe badanie UPRIGHT-HTM obejmie 1148 pacjentów , u których wyjściowo zostanie wykonane UPP, a u 50% z nich wyniki oznaczenia przekazane lekarzom prowadzącym. Oczekujemy, że zastosowanie UPP wraz z HTM będzie skuteczniejsze niż samej HTM w zapobieganiu PChN i DVD, czyli że UPP pozwoli przenieść nacisk z leczenia na zapobieganie chorobom.

Aby określić, w jakim stopniu pomiary centralnych parametrów ciśnienia i tętna pozwalają poprawić stratyfikację ryzyka raz aby określić progi diagnostyczne, stworzyliśmy międzynarodową bazę danych International Database of Central Arterial Properties for Risk Stratification (IDCARS). Obecnie baza danych obejmuje 10930 uczestników 13 badań z 4 kontynentów. Pacjenci z nadciśnieniem tętniczym stanowią 40% grupy, okres obserwacji to 4,2 lata. IDCARS zapewni wyjątkową okazję do zbadania hipotez dotyczących centralnych pomiarów hemodynamicznych, których nie można było wiarygodnie zbadać w poszczególnych badaniach.

Celem pracy było porównanie tempa zakażenia i cyklu replikacyjnego wirusa SARS-CoV-2 w dwóch liniach komórkowych: bardziej podatnych i permisywnych małpich komórkach Vero-E6 oraz ludzkich A549. Dane eksperymentalne pozwoliły na skalibrowanie modelu matematycznego, opisującego infekcję. Następnym krokiem będzie wykorzystanie go do opisania efektu terapeutycznego kandydatów na leki przeciwwirusowe.

Ze względu na znaczny wzrost wskaźnika oporności na ryfampicynę wśród szczepów M. tuberculosis, wg raportu WHO z 2019 r. konieczne jest zwiększenie efektywności i jakość leczenia gruźlicy. Jednym z czynników, który może pomóc w tym przypadku, jest analiza substancji czynnych, która jest niezbędna w kontroli jakości leków, a także stanowi użyteczne narzędzie w terapeutycznym monitorowaniu leków w trakcie leczenia gruźlicy. W pracy przedstawiono nową, czułą metodę woltamperometryczną, bez czasochłonnego wstępnego zatężania, do oznaczania ryfampicyny w produktach farmaceutycznych zarówno prostych i złożonych. Jako elektrodę roboczą w tym celu zastosowano odnawialną elektrodę rtęciową na bazie srebra (Hg(Ag)FE). Określono optymalne warunki oznaczania ryfampicyny pod względem składu elektrolitu podstawowego oraz parametrów instrumentalnych oraz przeprowadzono proces walidacji metody zgodnie z wytycznymi ICH.

Mukormykoza jest inwazyjną chorobą grzybiczą wywoływaną przez saprofityczne pleśnie, charakteryzuje się piorunującym przebiegiem i wysoką śmiertelnością. Grzyby odpowiedzialne za mukormykozę występują powszechnie w środowisku, gdzie odgrywają ważną rolę w cyklu rozkładu materii organicznej. Zakażenie rozwija się przede wszystkim u osób z zaburzoną odpornością, szczególnie chorych z niskim poziomem neutrofili we krwi, kwasicą ketonową w przebiegu nieleczonej cukrzycy czy pacjentów z nowotworami układu krwiotwórczego. Obserwowany w ostatnim roku wzrost zachorowań i częstsze występowanie tej choroby u pacjentów z COVID-19 budzą uzasadnione obawy i stanowią poważny problem zdrowotny. Zarówno sam przebieg ciężkich postaci zakażenia wirusem SARS-CoV-2 jak i stosowane w takich przypadkach leczenie stwarzają dogodne warunki dla rozwoju mukormykozy. Mukormykoza najczęściej występuje w tkankach głowy i szyi, nierzadko wczesne objawy są widoczne w jamie ustnej. Dentysta może być pierwszym lekarzem, który rozpozna oznaki tego niebezpiecznego i potencjalnie śmiertelnego zakażenia. Ze względu na błyskawiczny postęp choroby (strzępki Rhizoppus arrhizus – grzyba najczęściej wywołującego mukormykozę w temperaturze ludzkiego ciała potrafią rosnąć nawet 3 mm/godzinę niszcząc kolejne tkanki) szybkie rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniego leczenia są niezbędne dla przeżycia pacjenta. Terapia polega na chirurgicznym usunięciu zmian martwiczych i wdrożeniu długotrwałego leczenia przeciwgrzybiczego. Zabieg chirurgiczny musi być przeprowadzony radykalnie, zmiany usunięte z marginesem zdrowych tkanek, co w obszarze głowy i szyi ma okaleczający dla pacjentów charakter. Rehabilitacja protetyczna umożliwia poprawę funkcjonowania i jakości życia chorego, dlatego udział stomatologa w opiece pooperacyjnej jest konieczny. Ponadto czujność dentystów podczas wizyt pacjentów leczonych wcześniej z powodu mukormykozy pozwoli również na wczesne rozpoznanie częstych nawrotów tej podstępnej infekcji.

Karol Klecki (1866-1931), wieloletni kierownik Katedry Patologii Ogólnej i Doświadczalnej UJ, znany był przede wszystkim ze swoich prac z zakresu patofizjologii układów pokarmowego i nerwowego. Niniejszy tekst omawia badania Kleckiego w modelach zwierzęcych, prowadzone jeszcze w latach 1890-tych, które wpisały się w dorobek medycyny światowej. Dowodząc zmiennej zjadliwości komponenty bakteryjnej, Klecki był twórcą oryginalnej hipotezy łączącej rozwój stanu zapalnego w otrzewnej z przenikaniem drogą naczyniową z jelita do przestrzeni otrzewnej substancji zakaźnej, a sam mechanizm stanu zapalnego łączył z rozwojem zaburzeń patologicznych zachodzących w świetle jelit.   

Śródoperacyjny neuromonitoring nerwów krtaniowych stał się w ostatnich latach nieodłączną składową nowoczesnej i bezpiecznej chirurgii tarczycy. Aby w pełni wykorzystać potencjał tej metody Międzynarodowa Grupa Badawcza ds. Neuromonitoringu (INMSG) zaleca akredytację ośrodków szkolących chirurgów w zastosowaniu tej metody w oparciu o rekomendowany program zawierający kluczowe elementy wiedzy i umiejętności praktycznych. Standaryzacja szkolenia pozwala ma optymalizację wdrażania tej metody z korzyścią dla pacjentów.  

Wprowadzenie szczepień przeciw COVID-19 wiązało się z różnymi postawami społecznymi od entuzjazmu do sceptycyzmu. Biorąc pod uwagę, że pielęgniarki odgrywają kluczową rolę w procesie szczepień, ważne jest poznanie postaw w tym zakresie.  Badania przeprowadzono na 12 uniwersytetach medycznych w Polsce, w którym wzięło udział 793 studentów studiów I stopnia kierunku pielęgniarstwo.

Badania wykazały, że 77,2% studentów była zaszczepiona przeciw COVID-19. W grupie niezaszczepionych (179), co trzeci student (32,9%) zadeklarował, że nie podda się szczepieniom, co piąty (19,5%) nie podjął jeszcze decyzji, 38 % deklaruje, że się zaszczepi, a 10,6% nie może się zaszczepić ze względu na stan zdrowia. Biorąc pod uwagę, że pielęgniarki odgrywają kluczową rolę w procesie szczepień, ważne jest poznanie postaw studentów w tym zakresie Źródłem informacji badanych w zakresie szczepień przeciw COVID-19 były strony internetowe instytucji opieki zdrowotnej i uczelni  oraz media społecznościowe. W opinii 40,5% studentów uczelnia zapewniła dostęp do informacji w zakresie szczepień COVID-19, nie miało dostępu do informacji 35,6%, a 23,8% nie było świadomych istnienia w uczelni informacji w tym zakresie.

Prowadzenie kampanii szczepień w uczelni, w tym dostęp do informacji i możliwość zaszczepienia się na kampusie uniwersyteckim może pozytywnie wpłynąć na postawy studentów wobec szczepień COVID-19, a także zwiększyć ich chęć do bycia zaszczepionym.

W badaniu Influence of obstructive sleep apnea on right heart structure and function obserwacją objęto grupę 77 pacjentów z podejrzeniem obturacyjnego bezdechu sennego (OSAS).  W trakcie hospitalizacji wykonano badanie snu oraz badanie echokardiograficzne. Wykazano większy wymiar prawej komory u pacjentów z umiarkowaną i ciężką postacią OSAS w porównaniu do pacjentów łagodną postacią OSAS oraz do pacjentów bez OSAS (32.6 ± 3.6 vs. 30.9 ± 2.4 mm; p<0.05). U pacjentów z umiarkowanym i ciężkim OSAS stwierdzono dysfunkcję prawej komory (obniżoną wartość TAPSE, 21.9 ± 4.5 vs. 25.8 ± 4.4 mm; p=0.04). Wszyscy badani pacjenci mieli zachowaną frakcję wyrzutową lewej komory. Zmiany patologiczne w zakresie struktury i funkcji prawego serca były widoczne przede wszystkim u pacjentów z większą komponentą bezdechów o typie obturacyjnym.

Aktywacja fibroblastów serca to proces prowadzący do nieprawidłowej przebudowy białek macierzy zewnątrzkomórkowych skutkujący włóknieniem, a w konsekwencji niewydolnością mięśnia sercowego. W patogenezę włóknienia zaangażowany jest transformujący czynnik wzrostu typu β (TGF-β) oraz białka z rodziny WNT. Celem pracy było zbadanie wpływu białek z rodziny WNT na aktywowane TGF-β ludzkie fibroblasty serca. Otrzymane wyniki wskazują, że białko WNT5a, działające szlakiem niezależnym od β-kateniny, nie prowadzi do aktywacji fibroblastów. Natomiast białko WNT3a, działające szlakiem zależnym od β-kateniny, jedynie w obecności TGF-β zwiększa produkcję kolagenu i fibronektyny stymulując proces włóknienia. W badaniach mechanizmu współdziałania TGF-β i białka WNT3a wykazaliśmy zwiększenie fosforylacji kinazy TAK-1 oraz wydzielania interleukiny 11 (IL-11) w fibroblastach serca. Ponadto neutralizacja IL-11 skutecznie zmniejsza procesy włóknienia w tych komórkach. Podsumowując w pracy przedstawiono nowy mechanizm współdziałania szlaków TGF-β i białek WNT zależnych od β-kateniny wykorzystujący IL-11 do powstania zwłóknienia.

Miażdżyca jest chorobą zapalną, a rozwój zmian miażdżycowych w ścianie tętnic możliwy jest dzięki skomplikowanym interakcjom wielu rodzajów komórek przybierających zróżnicowane cechy, których ogół nazywany jest często „fenotypem”. W zależności od wydzielanych przez komórki substancji takie fenotypy mogą być w pewnym uproszczeniu kwalifikowane jako „pro- lub przeciwzapalne”. Nasze badania skupiły się na roli komórek układu immunologicznego – makrofagów, których fenotyp możemy modulować poprzez pobudzanie zlokalizowanego na nich receptora dla wolnych kwasów tłuszczowych: FFAR4. W ostatnich latach rola FFAR4 zaczyna być coraz intensywniej badana w kontekście hamowania reakcji zapalnej w przebiegu przewlekłych chorób o takim podłożu, w tym miażdżycy, otyłości i niealkoholowego stłuszczenia wątroby (ang. non-alcoholic fatty liver disease, NAFLD). CO ciekawe, FFAR4 może być pobudzany przez znane z korzystnego działania na układ sercowo-naczyniowy kwasy tłuszczowe omega-3. Celem naszego badania było sprawdzenie czy aktywacja FFAR4 przez syntetyczny związek TUG-891 może hamować tworzenie zmian miażdżycowych u myszy z genetycznym unieczynnieniem apoE (w przeciwieństwie do „dzikich”, takie myszy spontanicznie rozwijają zmiany miażdżycowe) i wywoływać korzystne zmiany w fenotypie makrofagów. Wykazaliśmy, że podawanie TUG-891 doprowadziło do zmniejszenia zmian miażdżycowych oraz zawartości prozapalnych makrofagów o fenotypie M1 w aortach myszek. Nasze badania dostarczyły pierwszych dowodów, że strategia oparta na przełączaniu fenotypu makrofagów w stan aktywacji podobny do M2 poprzez stymulację receptora FFAR4 może być podstawą projektowania nowych terapii do zapobieganiu lub leczeniu miażdżycy.

W tym dużym badaniu prospektywnym prowadzonym w ramach współpracy wieloośrodkowej przez Międzynarodową Grupę Badawczą ds. Neuromonitoringu (INMSG) skorelowano anatomię topograficzną 1000 nerwów krtaniowych wstecznych (NKW) z ryzykiem ich uszkodzenia podczas operacji tarczycy. Wyższy niż oczekiwano odsetek NKW miał zmienny przebieg w polu operacyjnym (23%). Śródoperacyjna utrata sygnału (LOS) neuromonitoringu wystąpiła w grupie 3,5% NKW i aż 34% przypadków LOS związane było ze zmiennością anatomiczną przebiegu NKW w polu operacyjnym. Zmienny anatomicznie przebieg NKW w polu operacyjnym jest czynnikiem ryzyka uszkodzenia nerwu.  

W badaniu wykazano, że krótkoterminowe (trwające 3 miesiące) umiarkowane ograniczenie kalorii (1200 kcal/d dla kobiet i 1500 kcal/d dla mężczyzn) wywiera niekorzystny wpływ na obrót kostny prowadząc do wzrostu stężenia markera resorpcji kostnej (CTX-I) we krwi osób w średnim wieku z otyłością brzuszną. Trzymiesięczna suplementacja n-3 PUFA w dawce 1,8g nie wpływa na stężenie markerów obrotu kostnego we krwi. Zmiana poziomu adiponektyny w surowicy w wyniku utraty masy ciała koreluje dodatnio ze zmianą stężenia CTX-I. Modyfikacja szlaku adiponektyny w kościach może zapobiec niekorzystnym skutkom utraty masy ciała.

Dodatni bilans energetyczny, związany z nadmierną podażą składników odżywczych, w tym cukrów prostych i średniołańcuchowych nasyconych kwasów tłuszczowych oraz brakiem aktywności fizycznej, prowadzi do nadmiernego gromadzenia tłuszczu w adipocytach, głównie trzewnej tkanki tłuszczowej  i indukuje stan zapalny¹. Przewlekła indukcja stanu zapalnego z powodu aktywności endokrynnej tkanki tłuszczowej wpływa na molekularne mechanizmy działania insuliny wywołując insulinooporność, a także przyczynia się do rozwoju innych powikłań metabolicznych, tj. cukrzyca typu 2, miażdżyca, hiperlipidemia, choroby serca i nadciśnienie. Zwiększone uwalnianie wolnych kwasów tłuszczowych ze zmienionych zapalnie adipocytów w wyniku intensywnego procesu lipolizy  wywołuje lipotoksyczność oraz stłuszczenie wątroby, czy mięśni szkieletowych. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe szeregu n-3 (kwas eikozapentaenowy EPA, kwas dokozaheksaenowy DHA)  i ich pochodne są niezbędne do prawidłowego wzrostu i rozwoju, działają immunomodulująco i przeciwzapalnie. W naszej pracy, używając modelu in vitro mysich adipocytów suplementowanych kwasem eikozapentaenowym i aktywowanych czynnikami zapalnymi zaobserwowaliśmy zmniejszenie poziomu białek prozapalnych, co sugeruje działanie przeciwzapalne EPA. Aktywacja transportera dla glukozy GLUT4 przez EPA sugeruje wyjątkową rolę tego kwasu tłuszczowego w regulacji metabolizmu adipocytów i zapobieganiu insulinooporności⁵. Wydaje się, że suplementacja kwasami tłuszczowymi szeregu n-3, lub dieta bogata w oleje rybne powinna być jedną z dodatkowych metod terapeutycznych w regulacji odpowiedzi immunologicznej.

W publikacji przedstawiono metody pozyskiwania beta-glukanów z probiotycznych drożdży Saccharomyces cerevisiae i z porostu islandzkiego Cetraria islandica oraz ich chemicznej modyfikacji polegającej na dodaniu dodatniego ładunku czyli kationizacji. Zsyntetyzowane kationowe pochodne beta-glukanów poddano badaniom aktywności przeciwgrzybiczej w stosunku do wybranych grzybów chorobotwórczych dla człowieka stosując modele in vitro oraz in vivo z wykorzystaniem larw ćmy gatunku Galleria mellonella. Ponadto oceniono wpływ polimerów na komórki ssaczych fibroblastów. Stwierdzono selektywne działanie antymykotyczne badanych związków na pleśnie Scopulariopsis brevicaulis, Aspergillus brasiliensis, Aspergillus flavus i Fusarium solani przy równocześnie niskiej toksyczności na fibroblasty.

Celem badania była analiza obecności i liczebności wybranych gatunków grzybów i archeonów u pacjentów z chrobą Leśniowskiego-Crohna (chL-C) w porównaniu do osób zdrowych. Częstość występowania Candida tropicalis była istotnie wyższa u pacjentów w aktywnej fazie chL-C w porównaniu do pacjentów z chL-C w okresie remisji  i grupy kontrolnej. Ponadto, wśród chorych częściej występowały grzyby z rodzaju Malassezia spp. oraz Cryptococcus neoformans, a także archeony metanogenne Methanobrevibacter smithii. Otrzymane wyniki wskazują na możliwe korelacje obecności niektórych gatunków mikroorganizmów z przebiegiem chL-C, a także nie wykluczają ich roli w indukcji choroby u osób predysponowanych genetycznie.