Publikacje

Rok 2022 miesiąc: grudzień

W wielu dziedzinach nauki, np. psychologii i ekonomii, uczestnicy badań są wprowadzani w błąd. Wprowadzenie w błąd bywa niezbędne do uzyskania miarodajnych danych o ludzkim zachowaniu. Badacze z KU Leuven oraz UJ CM opracowują standardy etyczne dla tego typu badań. Pierwszym krokiem w ich projekcie był systematyczny przegląd istniejących rekomendacji etycznych. Okazuje się, że nie ma powszechnie obowiązujących standardów prowadzenia badań z wykorzystaniem oszustwa, a poszczególne rekomendacje prezentują odmienne zasady ochrony uczestników (np. w zakresie udzielenia informacji po zakończonym badaniu).

Nie wiele wiadomo na temat związku między otyłością a stanem nawodnienia u dzieci. W badaniu oceniono poziom nawodnienia dzieci chorujących na otyłość na podstawie dobowej zbiórki moczu, jego osmolalności oraz USG żyły głównej (indeks IVC/Ao). Ogółem 55% dzieci miało wartość osmolalności moczu powyżej 800 mOsm/kgH2O, co wskazuje na znaczne odwodnienie oraz 53% było odwodnionych na podstawie wskaźnika IVC/Ao. Dzieci z otyłością i odwodnieniem miały istotnie wyższy BMI oraz procent tkanki tłuszczowej jak również istotnie wyższe spożycie sodu z diety oraz  stosunek sodu do potasu. Nasze wstępne wyniki potwierdzają związek otyłości z odwodnieniem. Ogólnie wysokie wydalanie sodu u dzieci z otyłością wskazuje na nadmierne spożycie soli przy jednoczesnym niskim spożyciu potasu co jest istotnym predyktorem odwodnienia, niezależnie od całkowitego spożycia wody (Total Water Intake -TWI).

Szczyt lewej komory to nasierdziowy rejon rozdwojenia lewej tętnicy wieńcowej o kształcie zbliżonym do kawałka pizzy, ponieważ dolna granica jest łukiem o promieniu odejścia pierwszego znaczącego perforatora wieńcowego do przegrody między-komorowej. Przez ten rejon przebiega żyła wielka serca dzieląc szczyt na część górną i dolną. Przeprowadzona analiza szczytu lewej komory serca wykazała jego ogromną zmienność, wahającą się od 34 do prawie 800mm². Wykazano, że część górna częściej dominuje nad dolną co ma istotne znaczenie w planowaniu ablacji arytmii komorowej z tego rejonu.

Ablacje częstoskurczu komorowego należą do jednych z najtrudniejszych zabiegów w elektrokardiologii z uwagi na ciężki stan pacjenta i złożoną chorobę serca. W publikacji przytaczamy stworzony w Instytucie Kardiologii UJCM algorytm sekwencyjnego podejścia do arytmii dzięki któremu osiągnęliśmy wysoką skuteczność leczenia tej arytmii, porównywalną z najlepszymi ośrodkami zabiegowymi na świecie. Metoda krok po kroku, pomimo nieznacznego wydłużenia czasu zabiegu jest bezpieczna i znacząco redukuje nawroty arytmii komorowej w odległej obserwacji.

Maczużniki z gromady grzybów workowych – Ascomycota to grzyby tradycyjnie stosowane w etnomedycynie krajów azjatyckich, takich jak Chiny, Japonia, Korea, Indie. Są one pasożytami larw wybranych gatunków motyli. Na całym świecie osteoporoza jest jedną z najczęstszych chorób kości, której farmakoterapia obejmuje różne interwencje medyczne; jednak wymagane są badania i rozwój nowych skutecznych leków. Maczużnik bojowy jest jednym z najlepszych źródeł kordycepiny. Wpływ kordycepiny na receptory adenozynowe może regulować podziały, różnicowanie komórek macierzystych miazgi i szpiku kostnego oraz modulować osteogenezę i naprawę kości. W pracy wykazano, że maczużniki i wyizolowana kordycepina wpływa na mineralizację kości, zębów i miazgi zębowej. Stwierdzono, że ekstrakty z tego gatunku i kordycepina mają potencjał do otrzymywania środków dietetycznych i leków regenerujących, dając tym samym szansę na poszerzenie metod leczenia lub interwencji po urazach oraz rekonwalescencji w wyniszczających chorobach takich jak osteoporoza czy próchnica zębów.

Rekrutacja uczestników jest kluczowym etapem prowadzenia badania klinicznego. Trudności w rekrutacji mogą prowadzić do wcześniejszego zakończenia lub nawet niepowodzenia całego badania. W czasie pandemii COVID-19 uruchomiona została bardzo duża liczba badań klinicznych. Dlatego postanowiliśmy sprawdzić czy konkurencja między badaniami mogła mieć wpływ na powodzenie rekrutacji uczestników. Naszą analizę przeprowadziliśmy opierając się o dane zaraportowane w międzynarodowym rejestrze ClinicalTrials.gov. W analizie uwzględniliśmy badania kliniczne uruchomione w Stanach Zjednoczonych w ciągu pierwszych sześciu miesięcy trwania pandemii COVID-19. Wbrew naszej hipotezie, wyniki wskazują, że w początkowym okresie pandemii rywalizacja o uczestników nie utrudniała pomyślnej rekrutacji do badań klinicznych.
Publikacja stanowi część badań zrealizowanych w ramach projektu „Etyka badan klinicznych w czasie pandemii COVID-19” finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki (UMO-2020/01/0/HS1/00024).

Badaniem objęto 145 absolwentów studiów licencjackich z 8 uczelni medycznych w Polsce,  którzy podjęli pierwszą pacę na stanowisku pielęgniarki.

Zdecydowanie większość badanych była szczepiona na COVID-19, co czwarta osoba się nie szczepiła. W grupie o wysokim poziomie lęku odsetek niezaszczepionych wynosił jeden na pięć, a w grupie z niskim poziomem lęku – trzy na dziesięć. Niezależnie od poziomu lęku, prężnego radzenia sobie i poczucia własnej skuteczności istniała silna motywacja do szczepienia się  związana z chęcią ochrony rodziny i bliskich,  a w mniejszym stopniu z troską o własne zdrowie.  Grupa badanych z wyższym poziomem lęku i niższym poczuciem własnej skuteczności uważała, że osoby, które się nie szczepiły miały własne subiektywne powody tj. prawo wyboru, brak wiary w skuteczność szczepień lub negowanie ryzyka choroby.

W artykule przedstawiliśmy wyniki walidacji i oceny psychometrycznej narzędzia do oceny percepcji komunikacji między lekarzem a rodziną pacjenta u schyłku życia przebywającego w placówce opiekuńczej (Family Perceptions of Physician-Family Caregiver Communication – FPPFC) w pięciu krajach Europy.  Skala FPPFC została przetłumaczona i poddana adaptacji kulturowej w Belgii, Finlandii, we Włoszech, Holandii i w Polsce w ramach międzynarodowego projektu PACE (https://epi.cm-uj.krakow.pl/eupace_pl/). Do walidacji i oceny psychometrycznej narzędzia wykorzystaliśmy konfirmacyjną analizę czynnikową (ang. confirmatory factor analysis) oraz teorię odpowiadania na pozycje testowe (ang. item response theory). Nasze wyniki potwierdziły, że skala FPPFC jest narzędziem jednowymiarowym o wysokiej rzetelności. Z kolei analiza IRT wykazała, że bez straty rzetelności oryginalna 7-stopniowa skala FPPFC może zostać skrócona do czterech pozycji. Rekomendujemy stosowanie krótszej (4-stopniowej skali) FPPFC szczególnie w badaniach międzynarodowych prowadzonych w placówkach opiekuńczych dla osób starszych.

Do tej pory najlepiej przebadanym lekiem w badaniach przeciwstarzeniowych jest inhibitor kinazy mTOR – rapamycyna. Pomimo niemal doskonałego profilu przeciwstarzeniowego, rapamycyna ma jedno istotne ograniczenie – nieodpowiednie właściwości fizykochemiczne. Z tego powodu zdecydowaliśmy się wykorzystać wirtualne wysokowydajne badania przesiewowe i projektowanie oparte na fragmentach w poszukiwaniu nowych związków hamujących kinazę mTOR o odpowiednich parametrach fizykochemicznych. Z listy uzyskanych hitów wybrano siedem związków i oceniono ich aktywność biologiczną in vitro, a następnie in vivo. Spośród przebadanych substancji związek 3 wykazał znaczące działanie cytotoksyczne, senolityczne i senomorficzne na komórkach normalnych i nowotworowych. Ponadto potwierdzono, że związek 3 jest bezpośrednim inhibitorem kinazy, będąc jednocześnie względnie bezpiecznym w teście tolerancji in vivo. Uzyskane wyniki podkreślają, że związek 3 jest wartościowym obiektem do dalszych badań.

Hypsizygus marmoreus (shimeji) to jadalny gatunek grzyba leczniczego o znaczącej wartości dietetycznej. W eksperymencie oceniono owocniki z upraw komercyjnych i własnych oraz mycelium z kultur in vitro tego gatunku (zarówno odmiany białej, jak i brązowej). Celem pracy była analiza obecności związków indolowych i innych substancji biologicznie czynnych oraz określenie wpływu dodatku jonów cynku i magnezu do pożywki hodowlanej na zawartość badanych związków w kulturach grzybni. Na podstawie uzyskanych wyników wykazano, że mycelium H. marmoreus jest dobrym źródłem związków indolowych, biopierwiastków, glukanów i lowastatyny. Stwierdzono, że mycelium badanego gatunku wykazuje najbardziej zróżnicowany skład związków indolowych (L-tryptofan, 5-hydroksy-L-tryptofan, tryptamina, 5-metylotryptamina i melatonina). Podsumowując, H. marmoreus może być potencjalnym źródłem substancji o działaniu przeciwdepresyjnym, przeciwzapalnym, przeciwmiażdżycowym i przeciwutleniającym.

Leukoencefalopatia dorosłych z ze sferoidami aksonalnymi i glejem barwnikowym związana z mutacją w genie CSF1R (CSF1R-ALSP)  jest  chorobą neurozwyrodnieniową o niekorzystnym rokowaniu. W listopadzie 2019 wykonano pierwszy w Polsce przeszczep hematopoetycznych komórek macierzystych (HSCT) u pierwszego w Polsce zdiagnozowanego z ta chorobą pacjenta. W wyniku przeszczepu do chwili obecnej obserwuje się brak progresji choroby.
Celem badania była retrospetywna analiza danych medycznych 15 pacjentów z CSF1R-ALSP leczonych HSCT. Zaobserwowano, lepsze wyniki zastosowania takiego postępowania u młodszych pacjentów z dominującymi zaburzeniami chodu, natomiast większe nasilenie zaburzeń funkcji poznawczych wiązało się z brakiem korzyści terapeutycznych.

Optymalna kontrola glikemii u pacjentów chorujących na cukrzycę typu 1 (DM1) i leczonych za pomocą osobistej pompy insulinowej (OPI) jest uzależniona nie tylko od prawidłowego dawkowania insuliny, ale także od właściwego użytkowania zestawów infuzyjnych do jej podawania – obejmującego m. in. regularną wymianę zestawów (nie rzadziej niż co 2-3 dni), częstą zmianę miejsc ich zakładania, omijanie powstałym z czasem przerostów poinsulinowych tkanki podskórnej. W przeprowadzonym przez nas badaniu, obejmującym grupę 46 pacjentów (50% kobiet, mediana wieku 29 lat, mediana czasu trwania cukrzycy 16.5 roku, ze średnim wskaźnikiem BMI 24.6 kg/m2) z DM1 leczonych OPI, dokonaliśmy oceny obecności przerostów poinsulinowych za pomocą badania USG (złoty standard) i badania fizykalnego oraz przeprowadziliśmy szkolenie edukacyjne pacjentów nt. prawidłowego użytkowania zestawów infuzyjnych, ze szczególnym wskazaniem omijania obecnych przerostów poinsulinowych.  Po ok. 22 tygodniach od szkolenia zaobserwowaliśmy istotną poprawę wyrównania metabolicznego cukrzycy, tj. redukcję HbA1c (hemoglobina glikowana) z 7.4% do 7.05%, a także redukcję dobowej dawki insuliny/kg masy ciała (0.7 vs. 0.68 IU/kg) i całkowitej dziennej dawki insuliny (50.3 vs. 47.6 IU). 
Ponowne szkolenie nt. właściwych nawyków związanych z używaniem zestawów infuzyjnych wraz z oceną lipohipertrofii wiąże się z poprawą wyrównania metabolicznego u pacjentów chorujących na DM1 leczonych OPI. Taka okresowa interwencja powinna stać się elementem rutynowej opieki nad chorymi.

W aktualnej literaturze można znaleźć wiele badań dotyczących różnych metod leczenia chirurgicznego zespołu rowka nerwu łokciowego (CubTS). Wyniki tych doniesień różnią się od siebie a w niektórych wypadkach nawet nawzajem wykluczają się. Dlatego ta Umbrella Review miała na celu podsumowanie dowodów z metaanaliz i przeglądów systematycznych dotyczących leczenia chirurgicznego CubTS, a wraz z nowo opracowanymi, bardziej szczegółowymi wynikami, dostarczenie opartego na dowodach narzędzia dla chirurgów wykonujących te procedury. W tym celu przeprowadzono systematyczny przegląd literatury, w którym odszukano wszystkie metaanalizy dotyczące CubTS. Medyczne bazy danych takie jak PubMed, Scopus, Embase, Web of Science, Google Scholar, Cochrane Library, BIOSIS i EBSCO zostały przeszukane. Dokonano szczegółowego porównania wyników leczenia chirurgicznego, takich jak poprawa kliniczna, powikłania czy częstość reoperacji dla różnych metod leczenia CubTS. Nowe współczynniki ryzyka we wszystkich kategoriach ustalono na podstawie wszystkich badań pierwotnych dostępnych w piśmiennictwie. Celem niniejszego przeglądu było zebranie i podsumowanie wszystkich danych dotyczących leczenia chirurgicznego CubTS w dostępnej literaturze oraz przedstawienie nowych wyników, tym samym dostarczając użyteczne klinicznie dowody dla chirurgów, w szczególności ortopedów zajmujących się łokciem w swojej codziennej praktyce. 

Poszukiwanie nowych leków w terapii schizofrenii jest niezwykle ważne, ze względu na wysoką oporność na leczenie oraz liczne działania niepożądane dostępnych leków. Co więcej, schizofrenia często współwystępuje z innymi schorzeniami, jak np. zaburzenia lękowe, co wymaga stosowania złożonej terapii.

Przeprowadzone wstępne badania farmakologiczne wykazały potencjalną aktywność przeciwpsychotyczną oraz przeciwlękową nowego związku, JJGW08 w testach behawioralnych u myszy oraz u szczurów. Badany związek, będący arylopiperazynoalkilową pochodną salicylamidu o multimodalnym mechanizmie działania, w badaniach in vitro blokował receptory dopaminowe D₂ oraz serotoninowe 5-HT_1A, 5-HT_2A oraz 5-HT_7. Co więcej, w aktywnych dawkach w testach in vivo JJGW08 nie wywoływał katalepsji, czyli objawu odzwierciedlającego zaburzenia pozapiramidowe indukowane przez większość neuroleptyków, a także nie upośledzał koordynacji ruchowej zwierząt, co może świadczyć o braku negatywnego wpływu na ośrodkowy układ nerwowy. Testowany związek może stanowić strukturę modelową w poszukiwaniu nowych potencjalnych leków w terapii schizofrenii z współistniejącymi zaburzeniami lękowymi.

Jest wiele czynników zarówno fizycznych, jak i psychicznych, które wpływają na możliwości odzyskiwania sprawności po udarze mózgu. Jednym z takich czynników jest codzienna aktywność fizyczna. Dlatego też celem niniejszego projektu było zbadanie dynamiki zmian aktywności fizycznej u leżących pacjentów w trakcie 6 tygodni wczesnej poudarowej rehabilitacji w połączeniu z multidyscyplinarnymi badaniami. Psychologowie prowadzili u pacjentów pomiary uogólnionego i poudarowego poczucia własnej skuteczności, wiary we własny wpływ na powrót do zdrowia, ale także pomiar lęku i depresji oraz jakości życia. Z kolei fizjoterapeuci oceniali sprawność funkcjonalną, kontrolę tułowia, równowagę, możliwości chodzenia, a także jakość życia związaną ze sprawnością fizyczną. Następnie analizowano zależności występujące między poszczególnymi badaniami. Z badań wynika, iż aktywność fizyczna pacjentów wzrastała z tygodnia na tydzień, jednak istotną statystycznie poprawę odnotowano jedynie do trzeciego tygodnia rehabilitacji. Wyniki pokazują także, że wiara pacjentów we własny wpływ na powrót do zdrowia i pewność, że sprostają prowadzeniu swojej rehabilitacji mogą być ważne w poprawie jakości ich życia.