Publikacje

Rok 2024 miesiąc: marzec

Wieloczynnikowe podłoże rozwoju schizofrenii sprawia, że zarówno proces diagnostyczny, jak i późniejsze leczenie choroby, stanowi poważne wyzwanie dla klinicystów. Nie ma pojedynczego markera, który pozwoliłby na wykrycie schizofrenii. W naszych badaniach wykorzystaliśmy podejście algorytmiczne etapowe do opracowania modelu predykcyjnego schizofrenii. Analiza obejmowała wyniki badań laboratoryjnych, wyniki spektroskopii rezonansu magnetycznego mózgu oraz wyniki kwestionariuszy oceny klinicznej i samooceny zgłaszanej przez pacjentów i osoby zdrowie. Zastosowany model statystyczny, zwalidowany techniką 10-krotnej walidacji krzyżowej – zapewniającej solidne oszacowanie dokładności predykcyjnej, pozwolił na wyodrębnienie ośmiu parametrów najlepiej różnicujących osoby ze schizofrenią od osób zdrowych. Należą do nich: poziom białych krwinek, poziom reaktywnych limfocytów, poziom krwinek czerwonych, glukoza, insulina we krwi, stosunek tauryny do sumy kreatyny i fosfokreatyny oraz stężenie kreatyny i fosfokreatyny w przedniej korze obręczy (ACC), skala depresji wg Becka.
Nasze badanie jest pierwszym, które uwzględnia wieloaspektowe czynniki w modelu predykcyjnym schizofrenii, ustanawiając precedens dla przyszłych badań w tej dziedzinie.

Jednym z problemów związanych z fotodegradacją leku jest ocena toksyczności, która może być zależna od wielu czynników. Skutki toksykologiczne produktów fotodegradacji cefepimu pozostają w dużej mierze nieznane. Dlatego też podjęto badania dotyczące fotodegradacji cefepimu w warunkach zbliżonych do występujących w układach biologicznych, z wykorzystaniem metod in silico, in vitro, in vivo oraz testów ekotoksykologicznych. Wykazano znaczny wzrost toksyczności mieszaniny produktów fototransformacji cefepimu po napromieniowaniu UV-Vis.

Obiecującą strategią leczenia choroby Alzheimera w przyszłości wydaje się wykorzystanie w terapii związków wielofunkcyjnych. Oddziałują one z więcej niż jednym celem farmakologicznym istotnym dla rozwoju choroby. Celem prac badawczych opisanych w artykule było zaprojektowanie i otrzymanie nowych związków wielofunkcyjnych, mogących wpływać na procesy przekazywania sygnałów pomiędzy komórkami nerwowymi w mózgu. Dla zsyntetyzowanych połączeń zbadano ich zdolność oddziaływania z receptorami histaminowymi typu H3 oraz aktywność hamującą wobec enzymów cholinoesteraz, co pozwoliło na wytypowanie do dalszych badań obiecującego związku wielofunkcyjnego o pożądanej aktywności biologicznej.

Niewydolność serca z poprawioną frakcją wyrzutową (HFimpEF) stanowi nowy podtyp niewydolności serca wyodrębniony w wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Populacja pacjentów z HFimpEF nie została jeszcze wystarczająco poznana.
W niniejszej pracy przedstawiono charakterystykę i rokowanie polskiej populacji pacjentów z HFimpEF włączonych do rejestru Lesser Cracovian Heart Failure Registry (LECRA-HF). W badaniu pokazano, że co siódmy pacjent z niewydolnością serca ze zredukowaną frakcją wyrzutową może spełnić kryteria HFimpEF w obserwacji długoterminowej. Pacjenci z HFimpEF to częściej kobiety, bez cukrzycy, ciężkiej choroby nerek oraz przebytego zawału mięśnia sercowego. Niższa ocena w skali NYHA, nie-niedokrwienna etiologia HF, brak cukrzycy i wyższe wartości LVEF były niezależnymi predyktorami wystąpienia HFimpEF, co związane było z lepszym rokowaniem odległym.

Celem badania było opracowanie kwestionariusza wstępnej oceny emocjonalnej, przeznaczonej dla pacjentów z TMD oraz opracowanie kierunków dalszego postępowania w postaci skierowania tej grupy pacjentów na konsultacje psychologiczne i/lub psychiatryczne. Badanie zostało przeprowadzone w grupie 260 osób, którzy zgłosili się do leczenia stomatologicznego. Z tej grupy wyłoniono 130 osób z objawami TMD (grupa 1, badana) oraz 130 osób bez objawów TMD (grupa 2, kontrolna). W obu grupach została przeprowadzona ankieta, składająca się z 30 pytań dotyczących stanu emocjonalnego pacjentów w ciągu ostatnich 4 tygodni. Wyniki ankiety podzielono na cztery części; A, B, C, D.
Wyniki badania wskazują na istotnie wyższy odsetek odpowiedzi w zakresie punktacji B (90 pacjentów /69,2% grupy 1) i C (10 pacjentów /7,7%) w grupie 1 w porównaniu z grupą 2, który stanowi grupę kontrolną dla pacjentów z TMD. W grupie 1 było 29 pacjentów z wynikiem A (22,3%) i 1 pacjent z wynikiem D (0,8%).
Wniosek: Przeprowadzone badania wskazują, że opracowany kwestionariusz jest znacząco przydatny w przeprowadzaniu wstępnej oceny stanu psychoemocjonalnego pacjentów z TMD. Wyniki badania wskazują na większą potrzebę konsultacji psychologicznej w grupie pacjentów z TMD w porównaniu z grupą osób zdrowych.

Celem pracy było zbadanie przypadków stygmatyzacji i dyskryminacji ze strony przedstawicieli wybranych zawodów medycznych wobec pacjentów z HIV/AIDS oraz HCV i ocena, jaki miały one wpływ na stan emocjonalny w obu tych grupach.
Stygmatyzacja i dyskryminacja pacjentów przejawiała się w utrudnieniach lub odmowie udzielania im świadczeń zdrowotnych. Część personelu medycznego obciążała winą pacjentów za zakażenie, wyrażała wobec nich brak szacunku i agresję słowną, a także traktowała ich gorzej, kiedy dowiadywała się o zakażeniu. W ocenie badanych pacjentów ich odczucia były uzależnione od charakteru relacji z personelem medycznym wywołane przez stygmatyzację i dyskryminację.
Stygmatyzowanie i dyskryminowanie pacjentów przez personel medyczny mogą być powiązane z lękiem przed zakażeniem, lecz potwierdzenie tej zależności wymagałoby dalszych  studiów. W przeprowadzonym badaniu pacjenci doświadczali pejoratywnej oceny słownej, utrudnień w dostępie do świadczeń zdrowotnych lub odmowy ich udzielenia, co może mieć dla nich określone konsekwencje zdrowotne. Tego typu postawy, w ocenie badanych, miały negatywny wpływ na ich stan emocjonalny.

Podwyższony czynnik XI (FXI) predysponuje do powikłań zakrzepowo-zatorowych. Badaniem objęliśmy 54 pacjentów ze skrzepliną w lewej komorze o nieustalonej etiologii oraz 54 osoby z grupy kontrolnej. FXI był niezależnym predyktorem nawrotu skrzepliny w lewej komorze po zakończeniu leczenia przeciwkrzepliwego i klinicznych zdarzeń zakrzepowo-zatorowych podczas trwającej 77,6 (±18,5) miesięcy obserwacji po uwzględnieniu wpływu innych czynników zakłócających. Powszechnie dostępne oznaczenie FXI może w przyszłości pomóc w identyfikacji pacjentów, którzy odnieśliby korzyści z przedłużonego leczenia przeciwkrzepliwego lub inhibitorów FXI.

Standardowe pomiary ciśnienia tętniczego w gabinecie lekarskim narażone są na błędy techniczne oraz na tak zwany efekt białego fartucha, polegający na tym, że wartości ciśnienia są wyższe podczas pomiarów wykonywanych przez personel medyczny niż te, które występują podczas samoobserwacji w warunkach domowych. Aby przeciwdziałać tym trudnościom, wprowadzono metodę nienadzorowanych automatycznych pomiarów ciśnienia. W tej metodzie, po podłączeniu do specjalnego aparatu, pacjent pozostaje sam w gabinecie lekarskim i po określonym czasie zostaje wykonany pomiar ciśnienia. Udowodniono, że wartości ciśnienia uzyskiwane w ten sposób są niższe w porównaniu z metodą klasyczną. W naszej pracy zbadaliśmy, czy metoda ta jest bardziej skuteczna w przewidywaniu obecności subklinicznych powikłań związanych z nadciśnieniem tętniczym. Przebadaliśmy 219 pacjentów, oceniając 7 różnych typów powikłań. Wnioski naszej pracy wskazują, że obie metody – zarówno tradycyjna, jak i oparta na pomiarach nienadzorowanych są równie skuteczne we wczesnym wykrywaniu subklinicznych powikłań nadciśnienia tętniczego.

Występowanie zaburzeń psychicznych może stanowić przeciwwskazanie do operacji bariatrycznej lub być barierą w osiąganiu pożądanych efektów leczenia otyłości.

Przeanalizowano dane z dokumentacji medycznej wszystkich kolejnych pacjentów przyjętych do leczenia chirurgicznego otyłości w II Katedrze Chirurgii Ogólnej  UJ CM w latach 2009–2021. Oceniono czy przebyte leczenie psychiatryczne wiąże się z utratą masy ciała po operacji.
Wykazano, że leczenie psychiatryczne nie różnicowało skuteczności leczenia bariatrycznego w ciągu 1 roku obserwacji ani u mężczyzn ani u kobiet. Chirurgia bariatryczna wydaje się być skuteczną metodą leczenia otyłości u osób leczonych z powodu zaburzeń psychicznych.

Immunoterapia to nowy, istotny element leczenia onkologicznego. Inhibitory punktów kontrolnych (IPK) układu odpornościowego są coraz szerzej wykorzystywane w leczeniu nowotworów wieku dziecięcego. Celem ogólnopolskiego badania retrospektywnego była ocena bezpieczeństwa i skuteczności IPK stosowanych w grupie 42 pacjentów z różnymi typami zaawansowanych nowotworów złośliwych, leczonych w ośrodkach onkologii dziecięcej w Polsce w latach 2015–2023. IPK stosowano u pacjentów z chłoniakiem Hodgkina (11); czerniakiem złośliwym skóry (9); zwojakiem zarodkowym współczulnym (8); i innymi nowotworami złośliwymi (14). Całkowitą remisję zaobserwowano u 37,7% (15/42) dzieci, a stabilizację choroby u 9,5% (4/42), z średnim przeżyciem 3,6 (95% CI = 2,6–4,6) lat. Najlepsze przeżycie (100%) zaobserwowano w grupie chorych na chłoniaka Hodgkina. W przypadku czerniaka złośliwego skóry, nerwiaka niedojrzałego i innych rzadkich nowotworów szacunkowe 3-letnie wartości OS wynosiły odpowiednio 78%, 33% i 25% (p = 0,002). Istotnie lepsze efekty immunoterapii potwierdzono u pacjentów ≥ 14. roku życia, w dobrym ogólnym stanie sprawności w skali ECOG. Ciężkie działania niepożądane zaobserwowano u 30,9% (13/42) pacjentów. IPK są skuteczną i bezpieczną metodą leczenia nowotworów wieku rozwojowego.

Przetrwały otwór owalny do struktura w sercu będąca pozostałością z krążenia płodowego, która może funkcjonować jak przesmyk pomiędzy jamami serca i potencjalnie umożliwić przedostanie się skrzepliny z układu żylnego do tętniczego i spowodować epizody niedokrwienne. Wybranych chorych, głównie po przebytym udarze mózgu, można kwalifikować do zabiegowego zamknięcia przetrwałego otworu owalnego w ramach prewencji wtórnej kolejnych epizodów niedokrwiennych. Powyższa praca przedstawia analizę czynników klinicznych i anatomicznych związanych z ryzykiem udaru mózgu u pacjentów ze stwierdzonym przetrwałym otworem owalnym i diagnozowanych w kierunku kardiologicznych przyczyn epizodów niedokrwiennych.

Liczba wykrywanych guzów neuroendokrynnych trzustki (PanNET) stale wzrasta. Resekcja chirurgiczna pozostaje jedyną możliwością radykalnego leczenia. Badanie miało na celu określenie najważniejszych czynników predykcyjnych nawrotu PanNET G2. Do badania włączono pacjentów z potwierdzonym histologicznie PanNET G2 po radykalnym zabiegu chirurgicznym. Średni czas obserwacji wynosił 8,39±4,5 roku. Całkowite ryzyko nawrotu wynosiło 36,36% i było najwyższe w ciągu 5-ciu lat po operacji, ale w pojedynczych przypadkach wznowę obserwowano nawet 10 lat po operacji. Najważniejszymi czynnikami predykcyjnymi nawrotu były Ki-67 powyżej 5,75% i wielkość guza > 4 cm.

Regulacja procesów endokrynologicznych poprzez nieklasyczną sygnalizację androgenową i estrogenową, jest nadal przedmiotem licznych badań. W niniejszej pracy, za model badawczy posłużyły nam kory nadnerczy bobrów euroazjatyckich, które stanowią unikalny model do badań ze względu na istotne narażenie na działanie „czynnika ludzkiego”, w tym substancji chemicznych zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego. Nasza praca po raz pierwszy pokazuje, iż kora nadnerczy bobra euroazjatyckiego znajduje się pod wpływem zarówno ZIP9, jak i GPER poprzez aktywację Zn ²⁺ i Ca ²⁺, dzięki czemu wspomniane receptory mogą brać udział w pozytywnej, ale także negatywnej regulacji funkcji nadnerczy. Uważamy zatem, iż nadnercza bobra mogą stanowić nowy, dodatkowy i unikalny model do badania fizjologii nadnerczy i chorób o podłożu hormonalnym.

Rak pęcherza moczowego jest jednym z najczęściej występujących nowotworów na świecie, a jeśli nie jest optymalnie leczony, może stanowić znaczne obciążenie dla systemów opieki zdrowotnej ze względu na liczne nawroty, które często wymagają bardziej agresywnego leczenia. W niniejszej pracy zaproponowaliśmy nowy cel terapeutyczny, w postaci wewnątrzkomórkowej cząsteczki adhezyjnej-1 (ICAM-1). W swoich badaniach wykazaliśmy, iż ekspresja, jak również regulacja ICAM-1 w raku pęcherza moczowego jest silnie skorelowana z wysoką ekspresją N-kadheryny. Ponadto, stwierdziliśmy, iż ICAM-1 wpływa na migrację, proliferację i przejście epitelialno-mezenchymalne (EMT) w komórkach raka pęcherza moczowego poprzez regulację osi sygnalizacyjnej N-kadheryna/SRC/AKT/GSK-3β/β-katenina. W związku z powyższym proponujemy ICAM-1 jako marker do oceny progresji EMT, który może być również wykorzystany jako cel terapeutyczny w raku pęcherza moczowego.

Przeprowadziliśmy stratyfikowane w czasie analizy bazy danych National Health and Nutrition Examination Survey w USA, aby ocenić trendy czasowe (1999–2020) związku stężenia ołowiu we krwi z wartościami ciśnienia tętniczego oraz umieralnością.  Na tej podstawie wywnioskowaliśmy, że ze względu na wdrożenie rygorystycznych zasad dotyczących ochrony środowiska, narażenie na ołów nie jest już powiązane z całkowitą śmiertelnością, a nieznacznie zwiększona śmiertelność z przyczyn sercowo-naczyniowych związana ze stężeniem ołowiu we krwi nie wynika ze wzrostu ciśnienia tętniczego pod wpływem ołowiu.

Depresja poporodowa jest częstym problemem zdrowotnym, z którym globalnie zmaga się około 10-20% kobiet. Może mieć ona poważne konsekwencje dla zdrowia kobiety, rozwoju dziecka i funkcjonowania całej rodziny. Wyniki badania naukowców z Instytutu Zdrowia Publicznego sugerują, że wsparcie społeczne jest ważnym czynnikiem chroniącym przed depresją poporodową – im większe wsparcie społeczne otrzymuje kobieta w ciąży, tym ryzyko wystąpienia depresji poporodowej jest mniejsze. Kobiety w ciąży nie mogą być pozostawione same sobie. Wsparcie w czasie ciąży pełni kluczową rolę dla zdrowia kobiet i niemowląt, ze szczególnym uwzględnieniem ich zdrowia psychicznego.

Badanie analizowało politykę refundacji leków na choroby rzadkie w Europie Środkowej i Wschodniej. Wykazano różnice w refundacji między krajami, od 17,7% w Estonii do 49,6% na Węgrzech. Szanse na refundację były mniejsze, gdy w decyzjach refundacyjnych brano pod uwagę specyficzne aspekty kliniczne np. dane genomiczne. Większe szanse na refundację były w krajach z „umiarkowanym” wpływem bezpieczeństwa i skuteczności leku, wyższym PKB na mieszkańca i wyższymi wydatkami na opiekę zdrowotną. Leki przeciwnowotworowe i immunomodulujące były najczęściej refundowane.

Wielolekooporne, tworzące biofilm szczepy Staphylococcus epidermidis (S. epidermidis), występujące w środowisku szpitalnym, są  częstą przyczyną zakażeń, a szczególnie sepsy noworodkowej. W odpowiedzi na konieczność poszukiwania nowych skutecznych terapii przeciwbakteryjnych, zaprojektowano, zsyntetyzowano i oceniono aktywność pochodnych aryloksy[1-(tien-2-ylo)propylo]piperydyny wobec wielolekoopornych szczepów S. epidermidis. Poprzez bioizosteryczne zastąpienie fragmentu sulfonamidowego grupą mocznikową otrzymano związek 25 (PZ-1833), który wykazuje silną aktywność bakteriostatyczną wobec klinicznych, opornych na linezolid szczepów S. epidermidis. Ponadto PZ-1833 wykazywał zdolność do eliminowania istniejących warstw biofilmu oraz do zahamowania ich tworzenia. Mechanizm działania przeciwbakteryjnego badanego związku wynikał z depolaryzacji błony cytoplazmatycznej komórki bakteryjnej. PZ-1833 wykazywał selektywność wobec komórek ssaczych i brak właściwości hemolitycznych wobec erytrocytów.

Nasze opracowanie dostarcza informacji o maksymalnych siłach i momentach sił zewnętrznych mięśni stopy, co pozwala na opracowywanie nowych, zachowawczych i chirurgicznych metod terapeutycznych z większą precyzją. Dzięki wykorzystaniu opublikowanych przez nas danych możliwa będzie personalizacja leczenia statycznych deformacji stóp i niedowładów mięśni kończyn dolnych.
W pracy przedstawiamy przykładowe podejścia operacyjne, które cechuje niewielka ingerencja chirurgiczna dająca znaczący efekt końcowy tj. doprowadzenia zaburzonego układu biomechanicznego kończyn dolnych do stanu zbliżonego do fizjologicznego.
Mamy nadzieję, że zarówno operatorzy chirurdzy, jak i implantolodzy a także lekarze rehabilitacji medycznej i fizjoterapeuci znajdą w tej pracy ciekawe informacje mogące wpłynąć na postrzeganie planowania leczenia pacjentów.

Cyberchondria charakteryzująca się nieuzasadnionym niepokojem dotyczącym stanu zdrowia mającym związek z przesadnym wyszukiwanie informacji zdrowotnych w Internecie była wskazywana jako potencjalna przyczyna zwiększonego korzystania z usług zdrowotnych. Praca opublikowana ostatnio w BMC Public Health potwierdziło, że wyższy poziom cyberchondrii ma związek z częstszymi wizytami u lekarzy rodzinnych i specjalistów, hospitalizacjami i korzystaniem z pomocy doraźnej. Ponadto, cyberchondria może usposabiać do korzystania z usług tzw. medycyny alternatywnej. W okresie pandemii, nasilona cyberchondria negatywnie wpływała na przyjmowanie szczepionki przeciw COVID-19. Wpływ cyberchondrii na korzystanie z usług zdrowotnych był niezależny od nasilenia lęku zdrowotnego, cech społeczno-demograficznych oraz stanu zdrowia respondenta.

Celem pracy była ocena wyników leczenia młodzieży w odniesieniu do pozostałych grup wiekowych oraz odpowiedź na pytanie czy młodzież wymaga odrębnego podejścia terapeutycznego. W badaniu retrospektywnie oceniono 220 pacjentów z ostrą białaczką szpikową w wieku 0-18 lat leczonych w ośrodkach Polskiej Pediatrycznej Grupy ds. Leczenia Białaczek i Chłoniaków w latach 2015-2022 według dwóch kolejnych protokołów terapeutycznych. W grupie ocenianej było 31 niemowląt (wiek poniżej 1 roku życia), 91 młodszych dzieci (1-9,9 lat), 59 starszych dzieci (10-14,9 lat) i 39 młodzieży (15-18 lat).
W porównaniu z młodszymi i starszymi dziećmi 5-letnie przeżycie całkowite młodzieży nie było istotnie gorsze (74,3%±7,6% vs. 80,5%±4,4% vs. 77,9%±5,1, p=0,243). Jednakże przeżycie wolne od nawrotu choroby było krótsze u młodzieży w porównaniu z młodszymi dziećmi (76,5%±7,8% vs. 65,7%±9,0%, p=0,049), a odsetek zgonów związanych z leczeniem wyższy (10,3% vs 4,4%, p=0,569). Analiza jednoczynnikowa dla całej grupy wykazała, że jedynie obecność zaburzeń genetycznych wysokiego ryzyka [HR, 2,0 (95% CI 1,1–3,6; p=0,014) oraz liczba leukocytów w chwili rozpoznania powyżej 100 000/±l [HR, 2,4, (95% CI 1,3–4,6; p=0,004) były niekorzystnymi czynnikami prognostycznymi.
W badaniu nie stwierdzono, aby wiek powyżej 15 lat był niekorzystnym czynnikiem rokowniczym. Optymalna terapia młodzieży z ostrą białaczką szpikową powinna być dostosowana do indywidualnego ryzyka genetycznego i wrażliwości komórek białaczkowych na leczenie oraz wprowadzaniu celowanych terapii u pacjentów z celem molekularnym.

Analizując próbki tkankowe pobrane różnymi metodami od 375 pacjentek z rakiem endometrium w Niemczech, stwierdzono większe zróżnicowanie podtypów histologicznych w przypadku raków nieendometrioidalnych. Histologia nieendometrioidalna i wysoki stopień złośliwości były predyktorami różnych podtypów histologicznych, natomiast stopień złośliwości przewidywał klasyfikację guza.
Projekt został zrealizowany w ramach programu stypendialnego JAGO – Young Academy of Gynecologic Oncology pod patronatem NOGGO – Northeastern German Society of Gynecologic Oncology.

Nerki a regulacja ciśnienia: Innowacje w diagnostyce i terapii nadciśnienia.
Nerka pełni kluczową rolę w regulacji ciśnienia krwi i rozwoju nadciśnienia. W ramach projektu analizowano unikatową kolekcję próbek ludzkich nerek – Human Kidney Tissue Resource oraz 0.5 miliona osób z UK Biobank. Zaawansowane analizy statystyczne zidentyfikowały 399 genów związanych z ciśnieniem krwi, w tym gen ENPEP, kodujący aminopeptydazę A, kluczową w regulacji ciśnienia krwi. Odkrycia te wskazują, iż terapie powinny koncentrować się na hamowaniu tego enzymu w nerkach a nie, jak dotąd, w mózgu. Ponadto, badanie komórek z moczu pacjentów wykazało ich duże podobieństwo do komórek nerkowych, co otwiera nowe możliwości diagnostyczne stanu nerek.