Publikacje

Rok 2024 miesiąc: czerwiec

Pełnoskalowa inwazja Rosji na Ukrainę znacząco wpłynęła na edukację chirurgiczną. W ramach badania przeprowadzono wywiady z 24 rezydentami chirurgicznymi z różnych regionów Ukrainy, ujawniając mocne strony edukacji, takie jak adaptacja do warunków wojennych i międzynarodowa współpraca. Zidentyfikowano również obszary wymagające poprawy: ograniczona autonomia, dostęp do symulatorów, dyskryminacja ze względu na płeć oraz wyzwania związane z wojną. Wywiady przeprowadzone przez organizację pozarządową GMKA, wspierającą ukraińskich lekarzy.

Postawiono hipotezę, że niewielki spadek czynników krzepnięcia i tworzenie mniej zwartych skrzepów fibrynowych, podatnych na szybszą lizę, predysponuje do krwotoku śródmózgowego o nieznanej przyczynie (ICH) u osób poniżej 50 r.ż. U 44 pacjentów z ICH i 47 osób bez ICH o podobnych cechach wykryto, że pewne czynniki krzepnięcia sprzyjające krwawieniom oraz zaburzenia budowy sieci fibrynowej predysponują do wystąpienia takiego incydentu. Praca dokumentuje nieznane wcześniej parametry związane z krzepnięciem krwi występujące u osób po przebytym ICH o nieznanej przyczynie, co może mieć znaczenie w diagnostyce i być może ułatwić identyfikację osób o zwiększonym ryzyku wystąpienia takiego krwawienia.

Fencyklidyna, antagonista receptora NMDA, jest często stosowana do wywoływania u zwierząt laboratoryjnych zmian behawioralnych i neurochemicznych skorelowanych ze schizofrenią. Celem prezentowanych badań było sprawdzenie wpływu wielokrotnego podawania fencyklidyny we wczesnym okresie rozwoju postnatalnego szczura, na zawartość glutationu, aminokwasów siarkowych i aktywność enzymów antyoksydacyjnych w mózgu 12-dniowych szczurów, a także na zaburzenia w zachowaniu dorosłych osobników odpowiadające objawom schizofrenii u ludzi. Przeprowadzone badania wykazały że blokada receptorów NMDA we wczesnym okresie życia postnatalnego wywołana podawaniem fencyklidyny doprowadziła na poziomie biochemicznym do spadku stężenia glutationu i niezbędnego aminokwasu siarkowego – cysteiny w badanych strukturach mózgu młodych szczurów, a na poziomie behawioralnym do pojawienia się deficytów społecznych i poznawczych w wieku dorosłym, co dowodzi przydatności przedstawionego neurorozwojowego zwierzęcego modelu do badania patogenezy schizofrenii.

Uzależnienie od nikotyny nadal jest poważnym problemem, za sprawą wzrostu popularności e-papierosów i produktów „heat-not-burn”, które cieszą się ogromnym zainteresowaniem zwłaszcza wśród młodych osób dorosłych.  W opinii publicznej urządzenia te, postrzegane są jako „zdrowsza” alternatywa tradycyjnego palenia. Stosowanie alternatywnych urządzeń dostarczających nikotynę wyraźnie hamuje lokalną odpowiedź immunologiczną w ślinie palaczy, podczas gdy tradycyjne papierosy jedynie nieznacznie zwiększają ślinową odpowiedź zapalną w porównaniu z osobami niepalącymi.

Ból jest doświadczeniem trudnym do przekazania innym osobom i w dużej mierze zależy od języka, którym ma być przekazany. Język używany do opisu bólu jest zatem ważnym aspektem zrozumienia i oceny bólu innej osoby. Ocena bólu w oparciu o słowa wybrane przez badanego jest uznana jako najbardziej obrazująca aktualne doświadczenie bólu. Osoby starsze często nie używają słowa „ból”, ale wyraźnie opisują dyskomfort lub pobolewanie, które odczuwają. Dla wstępnej oceny bólu i oceny skuteczności różnych interwencji ważne jest wypracowanie wspólnego języka, który jest kluczowy w opisywaniu bólu w rzeczywistych interakcjach dotyczących doświadczanego bólu. Kobiety odnosząc się do bólu stosują większą liczbę wybranych słów używając bardziej szczegółowych i rzeczowych słów wykazując wrażliwość emocjonalną. Mężczyźni mają tendencje do używania mniejszej liczby słów i skupiania się na sensorycznych aspektach bólu. Zrozumienie roli płci w ilościowej i jakościowej ocenie bólu wyrażanej za pomocą języka może nie tylko pomóc pracownikom służby zdrowia skutecznie reagować w czasie rozmowy o bólu ale również wypracować bardziej holistyczne praktyki w zakresie oceny i leczenia bólu.

Celem badania była ocena i porównanie jakości życia uwarunkowanej stanem zdrowia (HRQoL) polskich chorych na mukowiscydozę oraz identyfikacja czynników na nią wpływających. Badaniami objęto 79 pacjentów w wieku 6-42 lat. Narzędziem badawczym był Kwestionariusz Jakości Życia przeznaczony dla dzieci i dorosłych chorych na mukowiscydozę (CFQ). Analizie poddane zostały również wyniki badania spirometrycznego Badanie wykazało, że chorzy najwyżej oceniali HRQoL w następujących domenach: odżywianie, objawy trawienne i funkcjonowanie fizyczne. Natomiast najniżej ocenili funkcjonowanie społeczne, co wynika z licznych hospitalizacji, uciążliwości leczenia oraz rehabilitacji jak i podatności na liczne infekcje. Wszystko to powoduje niejednokrotnie ograniczenie kontaktów społecznych wynikające z konieczności izolacji domowej lub unikania zatłoczonych miejsc. Młodsze osoby lepiej oceniały HRQoL, odczuwały bowiem szczególnie najmniejsze obciążenie i uciążliwość leczenia. Natomiast zaostrzenia choroby wymagające dożylnego leczenia antybiotykami w warunkach szpitalnych szczególnie obniżały HRQoL niemal w każdej jej domenie. Z wyższymi wartościami parametrów spirometrii współwystępowało mniejsze odczucie obciążenia leczeniem, lepsze postrzeganie obrazu własnego ciała oraz funkcjonowanie fizyczne jak i mniejsza uciążliwość objawów ze strony układu oddechowego. Obniżająca się HRQoL wraz z wiekiem i podczas zaostrzeń, wskazuje jak ważne jest skupienie się na tych aspektach życia pacjentów oraz zapewnienie im niezbędnego wsparcia ze strony podmiotów świadczących opiekę zdrowotną w Polsce.

Migotanie przedsionków jest najczęstszą arytmią u osób dorosłych. U części tych pacjentów w badaniu echokardiograficznym można zaobserwować skrzeplinę lub charakterystyczne zawirowania krwi, zwane spontanicznym kontrastowaniem (ang. Spontaneous Echocardiographic Contrast, SEC), które występują pomimo stosowania leków przeciwkrzepliwych. Wystąpienie tych zjawisk istotnie zwiększa ryzyko wystąpienia udaru mózgu. W naszym badaniu jako pierwsi wykazaliśmy, że osoby z migotaniem przedsionków i spontanicznym kontrastowaniem w badaniu echokardiograficznym charakteryzują się tworzeniem zbitych sieci fibryny opornych na lizę, co wiąże się z nasileniem stresu oksydacyjnego powodującym zmiany w strukturze białek nazywanych karbonylacją. Badanie pokazuje, że poza czynnikami związanymi z czerwonymi ciałkami krwi także właściwości fibryny (włóknika) przyczyniają się do samoistnego kontrastowania krwi stwierdzonego u części pacjentów z migotaniem przedsionków.

Akrylamid to związek organiczny o działaniu neurotoksycznym i potencjalnie rakotwórczym. Bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie i rozpuszczalnikach organicznych, a więc dociera do wszystkich miejsc w organizmie. Niestety jest często używany w laboratoriach i w przemyśle. Nade wszystko jednak powstaje podczas obróbki termicznej wielu produktów spożywczych bogatych w węglowodany. Duże stężenia akrylamidu występują w pieczywie i kawie oraz w popularnych przekąskach, tj. frytkach, chipsach i różnego rodzaju chrupkach. Z tego powodu jego spożycie wzrasta, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży, a jego długotrwałe działanie na organizm wymaga badań. Wyniki naszych eksperymentów wskazują, że długotrwałe przyjmowanie z pokarmem akrylamidu wpływa na długość życia, a także poziom i okołodobową rytmikę aktywności lokomotorycznej muszki owocowej (Drosophila melanogaster). Obserwowane zmiany okołodobowej rytmiki owada wskazują na istotne zaburzenia pracy generatora tej rytmiki, czyli zegara biologicznego. Pokazują także, że prosty model badawczy, jakim jest muszka owocowa, może służyć do oceny neurotoksyczności wysokich i niskich stężeń akrylamidu oraz innych substancji aktywnych przyjmowanych z pokarmem.

Celem była ocena jakości raportowania interwencji e-learningowych opartych na dowodach poprzez użycie listy kontrolnej GREET dedykowanej do tego celu. Przeszukaliśmy 10 baz danych i odnaleźliśmy 40 badań. GREET składa się z 17 kryteriów, a włączone badania zaledwie w 17,5% spełniały przynamniej 10 z nich. Badania opublikowane po stworzeniu GREET wykazały niewielką poprawę w zakresie raportowania, zgłaszanie dodatkowego przestrzegania innych wytycznych podnosiło szanse na lepsze stosowanie się do GREET 7,5 razy, a większa liczba autorów badania zwiększyła szanse na przestrzeganie GREET o 18%. 

Stymulatory bezelektrodowe (LPM) są całkowicie samodzielnymi urządzeniami do stymulacji serca, mającymi na celu zmniejszenie wielu krótko- i długoterminowych powikłań stymulatorów przezżylnych u odpowiednio dobranych pacjentów. Obecnie na rynku dostępne są dwa LPM: Micra (Medtronic) i Aveir (Abbott). Pierwsze implantacje LPM Aveir w Europie i w Polsce miały miejsce w II połowie 2023 roku. W niniejszej publikacji autorzy przedstawiają pierwsze doświadczenia w Polsce z PLM Aveir. W tym celu przeprowadzono retrospektywne wieloośrodkowe badanie rejestrowe.
Do rejestru włączono wszystkich kolejnych pacjentów (28 chorych), którzy przeszli procedurę implantacji Aveir VR w referencyjnych ośrodkach kardiologicznych w Polsce, w okresie  od września 2023 r. do lutego 2024 r. Technika implantacji PLM była standardowa (zabiegi wykonywano przez prawą żyłę udową w znieczuleniu miejscowym). Wszystkie zabiegi zostały przeprowadzone pomyślnie i osiągnięto akceptowalne parametry elektryczne. Nie odnotowano żadnych poważnych zdarzeń niepożądanych, w tym przemieszczenie urządzenia. U 2 pacjentów wystąpiły powikłania miejscowe, związane z zabiegiem, leczone zachowawczo. Przedstawione badanie potwierdziło zadowalającą wykonalność i bezpieczeństwo implantacji Aveir VR w kohorcie rzeczywistych pacjentów.

Kardiomiopatia amyloidowa (CA) była wcześniej uważana za chorobę rzadką; jednakże szybki postęp w zakresie metod obrazowania doprowadził do zwiększonej częstotliwości jej diagnozowania. Celem tego prospektywnego badania była ocena częstości występowania i fenotypu klinicznego kardiomiopatii w przebiegu amyloidozy transtyretynowej (ATTR) u pacjentów z zwiększeniem grubości ściany lewej komory (LV). W latach 2020–2022 do badania włączono 100 kolejnych dorosłych. Analizie poddano dane kliniczne, elektrokardiografię, echokardiografię przezklatkową, SPECT/CT z [99mTc]Tc-DPD , badania genetyczne. Ogółem u 18% pacjentów zdiagnozowano CA, w tym u 5% amyloidozę łańcuchów lekkich, a u 12% ATTR. W analizie wiek, polineuropatia, gastropatia, zespół cieśni nadgarstka, zwężenie odcinka lędźwiowego kręgosłupa, niskie napięcie w EKG, komorowe zaburzenia rytmu, wybrane parametry echokardiograficzne  okazały się istotnie powiązane z ATTR (p < 0,05). Badanie to, przeprowadzone w ośrodku referencyjnym kardiologii, wykazało, że u znacznego odsetka pacjentów z niewyjaśnioną zwiększoną grubością ściany LV może występować CA. W szczególności należy rozważyć występowanie ATTR u chorych ze zwiększoną masą LV, której towarzyszy zmniejszone GLS i pogrubienie  prawej komory serca.

Kobiety stanowią prawie 75% studentów wszystkich medycznych kierunków w Polsce i ok. 59,7% aktywnych zawodowo lekarzy.
Postanowiliśmy przeanalizować czy trend wzrostu liczby kobiet aktywnych w zawodach medycznych przekłada się na wzrost liczby kobiet autorek w czasopismach naukowych.
Przedmiotem analizy były artykuły opublikowane w ostatniej dekadzie w Kardiologii Polskiej (Polish Heart Journal). Wśród artykułów oryginalnych w 274 (32,7%) kobiety były wiodącymi/pierwszymi autorkami, w 172 (20,5%) – „senior author”, a w 229 (27,4%) – autorkami korespondującymi. Odsetek kobiet jako pierwszych autorek w Kardiol Pol jest wyższy niż w innych analizach kardiologicznych czasopism europejskich i amerykańskich, co koresponduje z większą liczbą specjalistek w tej dziedzinie w Polsce. W analizie czasowej zaobserwowaliśmy istotny wzrost liczby kobiet jako pierwszych autorów prac oryginalnych w latach 2014-2023, ale bez wzrostu w przypadku pozycji autora korespondującego lub „senior author”. Nasza analiza wskazuje, że badacze płci męskiej nadal przewyższają liczebnie kobiety. Pomimo prawie 50% reprezentacji kobiet w środowisku polskich kardiologów ich aktywność naukowa i publikacyjna wymaga dalszego systemowego wsparcia.

Zakażenia Pseudomonas aeruginosa (PA) z towarzyszącym biofilmem stanowią poważny problem terapeutyczny. Biofilm chroni bakterie przed atakiem komórek immunologicznych, a także antybiotykami. W mukowiscydozie płuc, ciężkiej chorobie genetycznej, przewlekły odczyn zapalny wywołany PA, prowadzi do uszkodzenia płuc i niewydolności oddechowej.
Celem naszych badań było sprawdzenie czy makrofagi trenowane beta-glukanem Saccharomyces cerevisiae (składnik budulcowy ścian komórkowych drożdży, wykazujący działanie immunomodulacyjne), są w stanie zahamować przebieg infekcji PA i wyciszyć nadmierny odczyn zapalny.
Badania przeprowadzono na myszach wrażliwych na zakażenie PA i na szczepie PA wyizolowanym od pacjenta z bardzo ciężką postacią mukowiscydozy.
Wykazaliśmy, że makrofagi trenowane beta-glukanem i podane myszom zakażonym PA hamują przebieg infekcji i tworzenie biofilmu oraz ograniczają odczyn zapalny.
Nasze badania sugerują, że trenowane makrofagi mogą skutecznie wspomagać mechanizmy odporności wrodzonej w likwidowaniu nawracających zakażeń.
W jakich dawkach i jaką drogą miałby beta-glukan być podawany u ludzi w celu poprawienia odporności wrodzonej? To należy jeszcze zbadać.

W wyniku wieloletnich badań nad inhibitorami melanogenezy zidentyfikowaliśmy związek o bardzo korzystnym profilu aktywności in vitro. W publikacji prezentujemy wyniki prac dotyczące 30 związków z grupy pochodnych amidu kwasu cynamonowego. Szczególnie jedna pochodna, N-5-hydroksypentylo podstawiona, wykazała aktywność hamowania melanogenezy w trzech modelach in vitro: hamowanie tyrozynazy grzybowej, hamowanie melanogenezy w komórkach czerniaka mysiego B16F10 i hamowanie melanogenezy w modelu pigmentowanego zrekonstruowanego ludzkiego naskórka. Przeprowadzone badania potwierdzające korzystną aktywność jak również bezpieczeństwo wykazały, że związek ten mógłby zostać wykorzystany w produktach kosmetycznych wspomagających terapię przebarwień skórnych u ludzi.

Co sądzą osoby g/Głuche na temat udziału w badaniach naukowych? Jak oceniają ich dostępność? Na te pytania odpowiada przegląd systematyczny badaczy UJCM. Wnioski z 27 artykułów prezentujących doświadczenia osób g/Głuchych można streścić stwierdzeniem: potrzeba systemowych zmian. Badania naukowe często są niedostępne. Aby poprawić ten stan, konieczny jest dialog ze społecznością Głuchych z poszanowaniem jej języka i wartości grupowych, a także aktywny udział osób g/Głuchych w badaniach. Przegląd przyczyni się do powstania zaleceń o dostępności badań naukowych. Zapraszamy również do oglądnięcia streszczenia w Polskim Języku Migowym: https://youtu.be/4OcDJYW_MH8

W artykule przedstawiamy wyniki badania przeprowadzonego metodami mieszanymi. Potrzeby nauczycieli i studentów związane z nauczeniem rozumowania klinicznego poznane zostały dwiema drogami: z wykorzystaniem ankiet i częściowo ustrukturyzowanych wywiadów przeprowadzonych. Badanie przeprowadzone zostało w międzynarodowym środowisku akademickim wśród reprezentantów zarówno grona nauczycielskiego, jak i studentów. Uzyskane wyniki podkreślają znaczenie umiejętności zbierania, interpretowania i syntezowania informacji, generowania diagnoz różnicowych oraz istotność pracy zespołowej i międzyprofesjonalnej w procesie rozumowania klinicznego.

Chemokiny to rodzina niewielkich białek, które regulują przemieszczanie się komórek układu odpornościowego. Odgrywają one istotną rolę w systemowej reakcji zapalnej związanej z niedokrwieniem mózgu. Nasze badanie, w którym uczestniczyło 235 pacjentów z udarem niedokrwiennym lub przemijającym atakiem niedokrwiennym, wykazało, że podwyższone stężenie niektórych  chemokin, szczególnie CXCL10, było związane z gorszym rokowniem funkcjonalnym 3 i 12 miesięcy po udarze oraz wyższym wskaźnikiem śmiertelności, niezależnie od przyczyny, w ciągu 5 lat. Nasze badanie podkreśla potencjał chemokin jako biomarkerów pomagających w identyfikacji pacjentów z większym ryzykiem gorszego rokowania po udarze mózgu.

Badania przeprowadzone przez zespół badaczy z Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum oraz Akademii Górniczo-Hutniczej pokazują, że warunki symulowanej mikrograwitacji mogą zwiększyć syntezę bioaktywnych związków, takich jak izoflawony i kwasy fenolowe, oraz poprawić właściwości antyoksydacyjne kiełków. Uprawę kiełków prowadzono z wykorzystaniem nasion koniczyny białej. Taki sposób uprawy kiełków zwiększał ich cytotoksyczny wpływ na komórki raka prostaty zależne od androgenów (LNCaP). Wyniki te są pionierskie w kontekście poszukiwania nowych metod uprawy i poszukiwań nowych kandydatów na żywność funkcjonalną i sugerują potrzebę dalszych badań nad innymi gatunkami roślin.

Międzynarodowy zespół badawczy wraz z naukowcami z Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum przeprowadził badania dotyczące właściwości win owocowych produkowanych z kiwi, granatów i persymon. Wykorzystano różnorodne techniki badawcze, takie jak GC-TOFMS, HPLC, FTIR oraz mikroskopię konfokalną, aby przeanalizować zawartość kwasów fenolowych i związków lotnych, a także ocenić aktywność biologiczną tych win. Badania wykazały, że wina z granatów i kiwi zawierają znaczące ilości korzystnych związków polifenolowych, w tym kwasu galusowego i chlorogenowego. Dodatkowo, wina z kiwi wykazały największa różnorodność związków lotnych. Wszystkie badane wina miały właściwości przeciwzapalne, co sugeruje ich potencjalne korzyści prozdrowotne. Wyniki podkreślają znaczenie dalszych badań nietradycyjnych win owocowych jako napojów zarówno odżywczych, jak i funkcjonalnych.

Zapalenie mięśnia sercowego charakteryzuje się napływem komórek zapalnych, głównie pochodzenia szpikowego. TGF-β ma istotny wpływ na progresję zapalenia mięśnia sercowego do kardiomiopatii rozstrzeniowej. Brak TGF-β w komórkach mieloidalnych nie wpłynął na nasilenie zapalenia oraz zwłóknienia mięśnia sercowego. W ostrej fazie zapalenia zaobserwowano wzrost liczby makrofagów, które sortowano i analizowano pod kątem ekspresji genów. Analiza wykazała aktywację i regulację odpowiedzi zapalnej, produkcję cytokin i receptorów cytokin pro- i przeciwzapalnych, jako procesy zależne od TGF-β.

Bozentan i syldenafil to substancje lecznicze stosowane w terapii tętniczego nadciśnienia płucnego. Jest to choroba przewlekła, której skuteczne leczenie wymaga równoczesnego podawania wielu leków. Mimo, że terapia skojarzona cechuje się lepszymi wynikami w porównaniu do monoterapii, brakuje preparatów założonych zawierających więcej niż jedną substancję leczniczą w formie jednego preparatu do podania doustnego. Dodatkowo niekorzystne właściwości fizykochemiczne tych związków organicznych, np. mała rozpuszczalność w wodzie, ograniczają wchłanianie dawki leków z przewodu pokarmowego. Z tego względu, korzystne jest takie zmodyfikowanie właściwości fizycznych tych substancji leczniczych w procesach technologicznych, aby ich rozpuszczalność w wodzie była większa, a tym samym podana doustnie dawka leku wchłaniała się szybciej i w większym stopniu. W pracy opisano zastosowanie procesu mielenia do przygotowania stałych rozproszeń bozentanu i syldenafilu. Wykazano, że takie postępowanie miało korzystny wpływ zwłaszcza na rozpuszczalność bozentanu, który charakteryzuje się mniejszą rozpuszczalnością w wodzie niż syldenafil. W warunkach in vitro, stwierdzono tworzenie roztworów przesyconych bozentanu w płynach symulujących soki trawienne. Dogłębna analiza fizykochemiczna sporządzonych formulacji, wykazała ich stabilność w warunkach przechowywania. Co istotne, najlepszymi właściwościami charakteryzowały się próbki, w których obie substancje lecznicze łączono w proporcji zbliżonej do schematu dawkowania stosowanego w farmakoterapii. Opisane wyniki mogą zatem, ułatwić opracowanie nowych preparatów złożonych, przeznaczonych do terapii tętniczego nadciśnienia płucnego.

Na przebieg i interakcję elektrod w obrębie układu sercowo-naczyniowego wpływają różne czynniki, w tym technika implantacji. Elektrody wewnątrznaczyniowe (EL) ulegają stopniowemu zużyciu po implantacji do układu sercowo-naczyniowego. Zbadano zużycie izolacji EL usuniętych bezprzyrządowo w trakcie zabiegu przezskórnego usuwania elektrod (TLE). Spośród 86 pacjentów poddanych zabiegowi TLE, u 26 pacjentów (30%) usunięto 39 EL bezprzyrządowo, które poddano ocenie za pomocą mikroskopii optycznej oraz skaningowej mikroskopii elektronowej.  Wykazano uszkodzenie izolacji na wszystkich elektrodach. Największą podatność na uszkodzenia wykazały odcinki elektrod zlokalizowane w obrębie kieszonki stymulatora (iloraz szans (OR): = 9,112, 95% przedział ufności (95% CI): 3,326-24,960), natomiast najniższą podatność na uszkodzenia wykazywały obszary wewnątrznaczyniowe (OR: 0,323, 95% CI: 0,151-0,694). Badanie wykazało, że wszystkie oceniane elektrody wykazywały uszkodzenia izolacji, przy czym segmenty wewnątrz kieszeni stymulatora wykazały znacznie większą częstość uszkodzeń niż segmenty wewnątrznaczyniowe.