Publikacje

Rok 2024 miesiąc: wrzesień

Przeprowadzone badania miały na celu sprawdzić możliwość wykorzystania spektroskopii ramanowskiej w diagnozowaniu pacjentów chorych na malarię.  Ta metoda badawcza wykorzystuje  zjawisko oddziaływania fotonów, których źródłem są lasery, z cząsteczkami budującymi erytrocyt. Przy pomocy spektroskopii ramanowskiej możliwe jest wskazanie różnicy struktury erytrocytów  pomiędzy pacjentami z malarią a osobami zdrowymi. Badania wykonywano we współpracy Wydziału Chemii UJ z Katedrą Chorób Zakaźnych UJ CM.

Grupa poddana terapii PNF (proprioceptywne nerwowo-mięśniowe torowanie ruchu) w porównaniu do grupy MAN.T (terapia manualna), wykazała korzystniejszy wpływ na zmniejszenie bólu (VAS), poprawę jakości codziennych aktywności (ODI) oraz zwiększenie zakresu ruchu (ROM) kręgosłupa szyjnego u pacjentów z bólem szyi, zarówno po 2 tygodniach leczenia, jak i 3 miesiące po zakończeniu terapii. Wielkość efektu potwierdza hipotezę dla ODI i VAS, a w mniejszym stopniu dla ROM. Dla ODI i VAS wielkość efektu jest wysoka, natomiast dla ROM jest ona umiarkowana.

Celem badań było określenie przydatności nanocząsteczek dwutlenku tytanu jako nośnika substancji farmaceutycznych. By zniwelować uwalnianie potencjalnie szkodliwych jonów tytanu, powierzchnię nanocząsteczek powleczono galaktozą. Otrzymane cząsteczki analizowano pod kątem średnicy, powierzchni właściwej, morfologii mikroskopowej oraz uwalniania jonów tytanu. Przeprowadzono także badania farmakokinetyczne, które wykazały korzystny wpływ nanonośnika na absorbcję tadalafilu podawanego dożołądkowo.

Celem pracy było określenie wpływu pandemii COVID-19 na kontrolę ciśnienia tętniczego ocenianego za pomocą ambulatoryjnego monitorowania ciśnienia tętniczego (ABPM). Przeanalizowano dane łącznie 1620 pacjentów z okresu pandemii, a także przed jej rozpoczęciem. Badanie wykazało, że w okresie pandemii rejestrowano wyższe wartości ciśnienia tętniczego, dodatkowo wzrósł odsetek pacjentów z niekontrolowanym nadciśnieniem tętniczym. Wyniki podkreślają potrzebę opracowania lepszych strategii monitorowania i leczenia nadciśnienia tętniczego w trakcie globalnych wydarzeń takich jak pandemia.

Na podstawie wyników analizy składu białkowego skrzepu fibrynowego wytworzonego z osocza pacjentów z niedoborem antytrombiny wykazano po raz pierwszy, iż pacjenci z typem I niedoboru antytrombiny w porównaniu do typu II (obniżona aktywność przy prawidłowym poziomie białka) mają znacząco niższy poziom selenoproteiny P w osoczu krwi, a niskie stężenie tego białka związane jest z podwyższonym osoczowym potencjałem do generacji trombiny i niekorzystnie zmodyfikowanymi parametrami opisującymi właściwości skrzepu fibrynowego. Wyniki tych analiz mogą mieć potencjalne implikacje kliniczne, gdyż stężenie selenoproteiny P w osoczu jest czynnikiem zależnym od podaży selenu w diecie. Badanie zostało sfinansowane ze środków Narodowego Centrum Nauki (UMO-2018/31/D/NZ5/01299).

Inhibitory pompy protonowej (IPP), takie jak omeprazol, są powszechnie stosowane do zmniejszania kwasowości w żołądku, co może wpływać na mikroflorę jelitową, a przez to na układ odpornościowy. W badaniach stosowaliśmy model, alergicznego kontaktowego zapalenia skóry, które dotyczy 15-20% populacji. Zaobserwowaliśmy, że omeprazol ogranicza odpowiedź immunologiczną zależną od limfocytów T, wpływając na skład bakterii jelitowych. Wyniki sugerują, że omeprazol może mieć działanie ochronne, zmniejszając ryzyko rozwoju chorób związanych z limfocytami T, poprzez modyfikację odpowiedzi immunologicznej.

W badaniu przeanalizowano związek pomiędzy wskaźnikiem BMI przed ciążą, BMI przed porodem i przyrostem masy ciała w czasie ciąży, a częstością wykonywania cięcia cesarskiego (CD) w przypadku porodu indukowanego dinoprostonem (n = 183) w porównaniu z porodem siłami natury (n = 183). Analiza retrospektywna została przeprowadzona w Klinice Położnictwa i Perinatologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie i obejmowała ciąże pojedyncze donoszone zarejestrowane od maja 2019 r. do lutego 2021 r. Badanie wykazało istotny związek pomiędzy wyższym BMI przed ciążą i zwiększonym przyrostem masy ciała w czasie ciąży z podwyższonym wskaźnikiem CD, szczególnie w przypadku porodu indukowanego dinoprostonem w porównaniu z porodem siłami natury. Analiza regresji logistycznej wykazała, że przy wzroście BMI przed ciążą o każde 1 kg/m², szansa CD zwiększała się o 10%.

Letrozol, hamując produkcję estradiolu, może zaburzać działanie progesteronu, wpływając na rozwój wczesnej ciąży. W badaniu porównano skuteczność letrozolu do metotreksatu (MTX) w leczeniu ciąży jajowodowej (TP). Zastosowanie letrozolu mogłoby umożliwić uniknięcie niekorzystnych działań niepożądanych MTX. Leczenie nie powiodło się u 50% kobiet otrzymujących letrozol w porównaniu do 14,3% otrzymujących MTX. Nie zaobserwowano istotnych różnic w parametrach biochemicznych, z wyjątkiem wzrostu stężenia mocznika w grupie letrozolu. Letrozol w badanych schemacie nie jest skuteczną alternatywą dla MTX.

W badaniach wykorzystano linię komórkową HEK–293 z ludzkich zarodkowych komórek nerki. Celem pracy było określenie wpływu kwasu liponowego (LA) na ich żywotność w warunkach normoksji i hipoksji. Wyniki wykazały, że niedotlenienie znacząco obniża żywotność badanych nefrocytów, a jednocześnie stwierdzono, że w obecności LA, pomimo niedoboru tlenu zwiększa się ona do poziomu obserwowanego w normoksji. Przeprowadzono również badania w dwóch grupach pacjentów z przewlekłą chorobą nerek (PChN): niedializowanych i poddawanych ciągłej ambulatoryjnej dializie otrzewnowej. Po 30-dniowej suplementacji LA poziom siarki sulfanowej – posiadającej właściwości cytoprotekcyjne – w osoczu obu grup pacjentów z PChN był znacząco wyższy w porównaniu do wartości oznaczonych przed rozpoczęciem suplementacji LA. Wyniki badań in vitro i in vivo wskazują na nefroprotekcyjne właściwości LA.

Choroby Alzheimera oraz Parkinsona należą do chorób neurodegeneracyjnych o złożonym charakterze i niejasnych przyczynach. Obiecującą strategią ich leczenia w przyszłości wydaje się wykorzystanie w terapii tak zwanych związków wielofunkcyjnych, które oddziałują z więcej niż jednym celem farmakologicznym istotnym dla rozwoju danej choroby. W niniejszym artykule przedstawiono prace badawcze polegające na zaprojektowaniu, syntezie i ocenie biologicznej serii związków wielofunkcyjnych, opartych na poznanych wcześniej strukturach wyjściowych związków aktywnych biologicznie o nazwach Contilisant i Tubastatin A. Dla zsyntetyzowanych połączeń zbadano ich aktywność hamującą wobec celów biologicznych zaangażowanych w procesy neurodegeneracji, a więc  enzymów deacetylaz histonowych (HDAC1 i HDAC6), cholinoesteraz (AChE i BuChE) oraz monoaminooksydazy (MAO-B); zbadano również zdolność oddziaływania z receptorami serotoninowymi typu 5-HT6 oraz receptorami histaminowymi typu H3. Dwa najaktywniejsze związki poddano dalszym badaniom farmakologicznym z wykorzystaniem modeli zwierzęcych, wykazując ich korzystny wpływ m.in. na funkcje poznawcze i motoryczne oraz brak toksyczności dla komórek.

Hyssopus officinalis i Grindelia robusta są surowcami o potencjalnym działaniu leczniczym i kosmetycznym. Celem badania była ocena profilu fitochemicznego oraz właściwości antyoksydacyjnych i cytoochronnych ekstraktów przygotowanych przy użyciu różnych rozpuszczalników, dodatkowo uwzględniając różne metody suszenia materiału roślinnego. Dominującymi związkami w ekstraktach z H. officinalis były flawonoidy (głównie izokwercytryna i rutyna). Natomiast w ekstraktach z G. robusta dominowały kwasy fenolowe (głównie kwas 1,5-dikawoilochinowy i kwas chlorogenowy). Ekstrakty wodno-etanolowe z obu gatunków wykazały wysoki potencjał antyoksydacyjny w testach DPPH i FRAP oraz neutralny wpływ na komórki skóry in vitro.

Infekcyjne zapalenie wsierdzia (IZW) stanowi poważne wyzwanie kliniczne, wymagające zaawansowanych narzędzi diagnostycznych. W tym badaniu oceniono zastosowanie hybrydowego badania SPECT/CT z radioznakowanymi leukocytami  [99mTc]Tc-HMPAO-SPECT/CT w tej grupie chorych. Badanie [99mTc]Tc-HMPAO-SPECT/CT pozwala na precyzyjne uwidocznienie zarówno wewnątrzsercowych jak i pozasercowych ognisk zakaźnych, co przekłada się na istotną poprawę trafności rozpoznania choroby. Ta pionierska metoda obrazowania jest aktualnie uwzględniona w kryteriach rozpoznania IZW, pozwalając na bardziej precyzyjne leczenie.

Transporter NTT4, dzięki zdolności do przenoszenia aminokwasów obojętnych, reguluje stężenie prekursorów niezbędnych do biosyntezy glutaminianu, pełniącego funkcję neuroprzekaźnika. W niniejszej pracy zostały przedstawione szczegóły dotyczące struktury transportera NTT4 z uwzględnieniem elementów odpowiedzialnych za wiązanie aminokwasowych substratów. Ponadto wykazano, jak mutacje tego białka związane z niepełnosprawnością intelektualną, wpływają na jego strukturę i działanie. Porównaliśmy również struktury NTT4 i B⁰AT2, który jest blisko spokrewnionym białkiem. Zaprezentowane analizy umożliwiają lepsze zrozumienie funkcji tych transporterów oraz mogą być przydatne w poszukiwaniu związków hamujących transport ich substratów.

Interakcje antybiotyków z pożywieniem mogą istotnie wpływać na bezpieczeństwo i skuteczność terapii. Do przeglądu systematycznego z metaanalizami włączyliśmy 120 badań oceniających wpływ interwencji dietetycznych na parametry farmakokinetyczne i wskaźniki farmakokinetyczno/farmakodynamiczne 15 makrolidów i 10 tetracyklin. Potwierdziliśmy występowanie istotnych klinicznie interakcji z pożywieniem dla 77% (10/13) makrolidów oraz 86% (6/7) tetracyklin. Leki zobojętniające (antacida) oraz suplementy mineralne istotnie zmniejszyły biodostępność tetracyklin. Wpływ mleka oraz soku grejpfrutowego różnił się w zależności od leku. Pogrupowaliśmy interakcje pod kątem siły wpływu interwencji dietetycznej (znaczny/umiarkowany/niewielki) oraz porównaliśmy nasze wyniki z rekomendacjami stosowania makrolidów i tetracyklin zawartymi w charakterystykach produktów leczniczych. Omówiliśmy także czynniki wpływające na interakcje, takie jak właściwości fizykochemiczne antybiotyków, postać leku, rodzaj interwencji dietetycznej i stan zdrowia pacjenta.

Przewlekły ból jest jednym z czynników, który wywołuje reakcję stresową, mogącą skutkować podwyższonym ciśnieniem krwi. W naszej pracy opisaliśmy występowanie związku pomiędzy obecnością przewlekłego bólu dolnego odcinka kręgosłupa a współistnieniem uszkodzeń narządowych, odzwierciedlonych poprzez występowanie blaszek miażdżycowych w tętnicach szyjnych u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym. Nasze wyniki sugerują możliwość przyszłych modyfikacji terapii przeciwnadciśnieniowych wśród pacjentów, którym towarzyszą powyższe dolegliwości.

Zewnątrzkomórkowe pułapki neutrofilowe (ang. neutrophil extracellular traps, NETs) są strukturami składającymi się ze zdekondensowanej chromatyny wraz z towarzyszącymi jej białkami. W ostatnich latach wykazana została ich ważna rola w rozwoju miażdżycy. Dotychczas jednak nie zbadano wpływu statyn na poziomy NETs u pacjentów z chorobą wieńcową. W niniejszej publikacji po raz pierwszy wykazaliśmy, że leczenie dużymi dawkami statyn zmniejsza poziom białek związanych z NETs, a redukcja ta nie jest bezpośrednio związana z ich działaniem obniżającym stężenie cholesterolu. Co więcej, redukcja NETs była powiązana z korzystnymi zmianami struktury zakrzepu tj. tworzeniem luźniejszych sieci fibrynowych wykazujących większą podatność na lizę. Nasze wyniki sugerują nowy mechanizm działania statyn powiązany z NETs, co może przyczyniać się do lepszego zrozumienia mechanizmów u pacjentów z chorobą wieńcową.

W niniejszej pracy oceniono wpływ mitochondrialnego donora siarkowodoru – substancji AP39 na rozwój niealkoholowego stłuszczenia wątroby oraz otyłości u myszy będących na diecie wysokotłuszczowej. Podawanie AP39 trzy razy w tygodniu przez trzy miesiące zmniejszyło stłuszczenie wątroby oraz poziom trójglicerydów w osoczu i wątrobie myszy na diecie wysokotłuszczowej. Ponadto, mitochondrialny donor siarkowodoru zahamował rozwój otyłości u myszy, co przełożyło się zmniejszoną masę myszy oraz zredukowaną tkankę tłuszczową. Działanie AP39 związane było z zahamowaniem syntezy kwasów tłuszczowych w wątrobie oraz ograniczeniem procesów zapalnych w wątrobie oraz tkance tłuszczowej. Podsumowując, związki będące mitochondrialnymi donorami siarkowodoru mogą stanowić nowe podejście terapeutyczne w leczeniu i zapobieganiu zaburzeniom metabolicznym związanym z otyłością.

Rezonans magnetyczny (RM) całego ciała jest badaniem wykorzystywanym w diagnostyce chorób reumatycznych u dzieci. Badanie pozwala na znalezienie wieloogniskowych zmian takich jak obrzęk szpiku kostnego lub mięśni, a także wysięk w stawach. W pracy analizowaliśmy RM całego ciała 33 pacjentów w wieku od 9 do 17 lat. Najczęściej opisywaną zmianą był obrzęk mięśni (30%), który był związany z podwyższonym stężeniem kinazy kreatynowej. Wysięk w stawach oraz obrzęk szpiku kostnego wystąpiły kolejno u 27% oraz 24% pacjentów. Wyniki badań pozwoliły na postawienie diagnozy młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów (27,27%), młodzieńczej idiopatycznej miopatii zapalnej (21,21%) oraz przewlekłego niebakteryjnego zapalenia kości i szpiku (21,21%).

Jednym z problemów leczenia dzieci jest brak preparatów o przedłużonym uwalnianiu, co stwarza konieczność podawania leku nawet do 5 razy na dobę. Celem badań było opracowanie minitabletek o przedłużonym uwalnianiu zawierających 1 mg bromheksyny lub bisoprololu. Formulacja umożliwia łatwy dobór dawki do masy ciała dziecka poprzez odliczanie odpowiedniej liczby pojedynczych minitabletek. Tabletki sporządzono poprzez kompresję bezpośrednią polimerów hydrofilowych, takich jak hydroksypropylometyloceluloza, metyloceluloza, alginian sodu, czy alkohol poliwinylowy. Oceniono wpływ różnych ilości polimerów i różnych sił kompresji na jednolitość zawartości i masy, twardość i uwalnianie substancji leczniczych. Analizowano także kinetykę procesu uwalniania substancji leczniczej. Minitabletki spełniały wymagania farmakopealne i miały dobre właściwości mechaniczne. Uzyskano przedłużone uwalnianie do 8 h w przypadku zastosowania hydroksypropylometylocelulozy w ilości od 30% do 80% masy tabletkowej.

W przeprowadzonym przez nas badaniu wykorzystaliśmy szczurzy model płodowej ekspozycji na alkohol (PAE) celem oceny zmian w odczuwaniu bodźców czuciowych. U zdrowych zwierząt zaobserwowano spadek wrażliwości na ból między dniem 28 a 70 ekspozycji, czego nie zaobserwowano w grupie eksperymentalnej. Ponadto, szczury z PAE wykazywały zmniejszoną wrażliwość na bodźce nocyceptywne we wczesnym okresie postnatalnym w porównaniu do grupy kontrolnej. Prawdopodobnie, powyższe zmiany mogą być wynikiem odrębności neuronalnych szlaków bólowych dla określonych bodźców na poziomie receptora lub kanału jonowego, a dodatkowym czynnikiem może być zakłócenie równowagi między współczulnym i przywspółczulnym układem nerwowym. Wyniki tego badania podkreślają szkodliwy wpływ alkoholu i jednocześnie podkreślają potrzebę dalszych badań w celu jednoznacznego wyjaśnienia mechanizmów zjawiska, w tym roli osi podwzgórze-przysadka-nadnercza i układu serotoninergicznego w modulowaniu reakcji na ból u osób prenatalnie narażonych na alkohol.

Choroba Hashimoto (HT) należy do najczęściej występujących schorzeń autoimmunologicznych. Dieta stanowi czynnik środowiskowy, który może mieć wpływ na powstawanie/rozwój tej choroby. Dlatego celem badania była ocena związku między indeksem prozapalności diety (DII), a stanem klinicznym tarczycy w grupie 149 pacjentów z HT. Wśród uczestników badania, których dieta miała niższą wartość DII, odnotowano wyższe wartości fT4 w porównaniu do pacjentów, których codzienne menu było w większym stopniu oparte na składnikach prozapalnych. Wykazano również dodatnią zależność między DII a TSH oraz BMI. Przestrzeganie diety przeciwzapalnej może poprawić wyniki kliniczne pacjentów z HT.

Przeprowadzone badania wykazały, że badane gatunki rosiczek uprawiane w kulturach in vitro stanowią rezerwuar licznych substancji chemicznych o silnych właściwościach biologicznie czynnych. Zastosowanie modyfikacji warunków kultywacji, takich jak wytrząsanie czy uprawa bioreaktorowa może zwiększać akumulację cennych metabolitów wtórnych w tkankach roślin mięsożernych. Uzyskane wyniki wskazują, że najsilniejszy potencjał w walce z chorobotwórczymi patogenami bakteryjnymi mają rosiczki, które syntetyzują dwie pochodne 1,4-naftochinonu: plumbaginę i ramentaceon. Uzyskane wyniki dają podstawę do dalszych badań nad tą grupą związków w kontekście walki z patogenami opornymi na komercyjnie dostępne antybiotyki.

Anhedonia, czyli brak zdolności do przeżywania przyjemności, to kluczowy objaw depresji, ale występuje też w innych chorobach. W mieszanej grupie osób z depresją, fibromialgią i zdrowych zbadaliśmy związki anhedonii z insulinoopornością i cechami temperamentu, osobowości, schizotypii. Wykazaliśmy, że insulinooporność, temperament depresyjny, drażliwy, lękowy, takie domeny schizotypii jak dezorganizacja poznawcza, introwertyczna anhedonia są predyktorami anhedonii. Z kolei hipertymia, sumienność, ekstrawersja i stabilność emocjonalna to cechy ograniczające ryzyko anhedonii.