Publikacje

Rok 2025 miesiąc: styczeń

Wraz z rosnącą popularnością zabiegów medycyny-estetycznej, zwłaszcza z wykorzystaniem wypełniaczy tkankowych, wzrasta również świadomość o potencjalnych powikłaniach. Morfometria tętnic nadbloczkowych (STA) i nadoczodołowych (SOA) jest niezbędna w celu uniknięcia potencjalnych powikłań w tym najbardziej niebezpiecznych jak potencjalna ślepota czy martwica skóry. Głębokość naczyń w stosunku do skóry została przeanalizowana odpowiednio na poziomie gładzizny i nad łukiem nadoczodołowym wynosząc odpowiednio 4.45 mm, 3.53 mm dla STA i 5.68 mm, 5.53 mm dla SOA.

Choroba Gauchera (GD) to wrodzone zaburzenie metaboliczne. Oceniono funkcję i morfologię tarczycy oraz gospodarkę węglowodanową i lipidową u  pacjentów z GD.  W porównaniu z grupą kontrolną, pacjenci z GD mieli wyższe, normalne, wartości TSH i FT4. Stwierdzono niedoczynność tarczycy u 7%, a wole guzkowe u 23% chorych. U pacjentów z GD i  wolem guzkowym wykazano: niższą liczbę płytek krwi i wyższe poziomy chitotriozydazy i lysoGb-1. Stwierdzono  zwiększone ryzyko otyłości centralnej i zaburzeń metabolizmu glukozy, obok wyższych poziomów TSH i FT4 u chorych z GD, co podkreśla potrzebę endokrynologicznego ich monitorowania i dalszych badań.

W ostatnio opublikowanym badaniu z ośrodka krakowskiego poddano retrospektywnej analizie grupę 535 pacjentów, którzy w okresie od października 2022 r. do września 2023 r. przebyli operację tarczycy w Klinice Chirurgii Endokrynologicznej Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie. Przeanalizowano wskazania do leczenia operacyjnego, z uwzględnieniem wielkości guza, wyniku przedoperacyjnej biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej oraz wyniku pooperacyjnego badania histopatologicznego. Stwierdzono, że w grupie pacjentów w wieku poniżej 50 lat, z grupą zaszeregowania Bethesda kategorii III i IV, ryzyko złośliwości jest większe, niż u pacjentów starszych, co może skłaniać do częstszego wyboru leczenia operacyjnego tarczycy w tej grupie pacjentów.

Nie wykazano klinicznie istotnego wpływu subklinicznej niedoczynności tarczycy na funkcje jajników. Zauważono istotne korelacje między autoimmunizacją a stężeniami FSH, jednak ich znaczenie kliniczne jest niepewne, zarówno w zespole policystycznych jajników, jak i w dysfunkcji podwzgórzowo-przysadkowo-jajnikowej. W związku z uzyskanymi wynikami, potrzebne są dodatkowe dowody kliniczne, aby potwierdzić korzyści stosowania L-tyroksyny w leczeniu nieregularnych miesiączek oraz poprawy wyników położniczych w badanych schorzeniach.

Odmowa dostępu do środków antykoncepcyjnych narusza autonomię reprodukcyjną kobiet. Brak autonomii reprodukcyjnej może mieć negatywny wpływ na zdrowie psychiczne kobiet. Nie tylko w przypadku, gdy przymus reprodukcyjny jest efektem działań partnera lub innego członka rodziny, ale również, gdy jest skutkiem regulacji prawnych lub działań personelu medycznego. Badanie pracowników Instytutu Zdrowia Publicznego UJCM wskazuje, że odmowa dostępu do środków antykoncepcyjnych może negatywnie wpływać na zdrowie i dobrostan psychiczny kobiet.

W mojej pracy badałam poziomy białek β-APP, tau i p-tau w rdzeniu kręgowym myszy z modelem stwardnienia rozsianego (EAE). Za pomocą immunohistochemii wykazałam, że β-APP wzrasta w szczycie choroby i pozostaje podwyższone w fazie przewlekłej. Tau zmienia lokalizację z włókien nerwowych na ciała komórek nerwowych, a p-tau osiąga najwyższy poziom w przewlekłej fazie EAE. Wyniki te wskazują na ich kluczową rolę w neurodegeneracji i procesach zapalnych.

Zaburzenia kostne i mięśniowe zachodzące wraz z wiekiem przyczyniają się do zwiększenia prawdopodobieństwa wystąpienia złamania i w konsekwencji pogorszenia jakości życia. Jedną z najważniejszych kwestii pozostaje identyfikacja osób ze zwiększonym ryzykiem złamania. Z uwagi na ograniczenia dostępnych narzędzi diagnostycznych (niewielka dostępność badania DXA, koszt, promieniowanie) w badaniach podjęto próbę wykorzystania pomiaru siły ścisku ręki (HGS) w ocenie układu mięśniowo-szkieletowego i identyfikacji osób zagrożonych złamaniami. Spośród 20 776 badanych ostatecznie do badań włączono 7159 kobiet i mężczyzn, u których wykazano istotną zależność pomiędzy gęstością mineralną kości oraz HGS. Jednocześnie wartość HGS była istotnie niższa w grupie kobiet ze złamaniem (w przeciwieństwie do mężczyzn). Ze względu na zależność z gęstością mineralną kości, niski koszt oraz dostępność, pomiar HGS może okazać się przydatny w identyfikacji kobiet zagrożonych złamaniami.

Aerobic vaginitis (AV) to stan zapalny pochwy wywołany obecnością bakterii tlenowych. W warunkach in vitro oceniano wpływ kalcytriolu (aktywnej formy witaminy D) na reakcję immunologiczną komórek nabłonka pochwy po zakażeniu bakteriami wywołującymi AV, jak również sprawdzono jego właściwości przeciwdrobnoustrojowe. Kalcytriol zmniejszał poziom prozapalnych cytokin (IL-6 i IL-1β), szczególnie przy zastosowaniu przed infekcją. Sam nie miał istotnych właściwości przeciwbakteryjnych, ale w połączeniu z antybiotykami obniżał ich minimalne dawki skuteczne.

Astma jest powiązana ze stanem prozakrzepowym. Stężenia kompleksu czynnika VIIa-antytrombiny (FVIIa-AT) w osoczu odzwierciedlają interakcję czynnika tkankowego (TF) z FVII. Po raz pierwszy wykazaliśmy, że astma charakteryzuje się wyższym stężeniem FVIIa-AT, w powiązaniu ze stopniem obturacji oskrzeli, ciężkością astmy, a także podatnością na zaostrzenia, co może pomóc w identyfikacji osób skłonnych do zaostrzeń.

Celem badania była ocena skuteczności i bezpieczeństwa zabiegów przezżylnego usuwania elektrod (TLE) u pacjentów z urządzeniami wspomagającymi pracę lewej komory serca (LVADs). Do badania włączono dziewięciu pacjentów. Usunięto 16 elektrod z medianą czasu przebywania elektrod w sercu wynoszącą 4,4 lata. Wszystkie zabiegi przebiegły z pełnym sukcesem, nie wystąpiły żadne powikłania okołozabiegowe. Pacjenci ze wskazaniami infekcyjnymi do TLE otrzymali odpowiednią antybiotykoterapię. TLE u pacjentów z LVADs jest bezpieczne i skuteczne. Pacjenci poddawani TLE ze wskazań infekcyjnych są narażeni na wysoką 12-miesięczną śmiertelność (55,6%), natomiast TLE u pacjentów z LVADs i wskazaniami nieinfekcyjnych nie wiąże się ze zwiększonym ryzykiem śmierci oraz  infekcji w 12-miesięcznej obserwacji.

Omdlenie odruchowe (RS) jest najczęstszą przyczyną nagłej i przemijającej utraty przytomności spowodowanej nadaktywnością układu przywspółczulnego. Stała stymulacja serca jest jedną z opcji leczenia, jeśli dominuje mechanizm kardiodepresyjny. Kardioneuroablacja przezcewnikowa (CNA) jest alternatywną metodę leczenia RS. U 3 pacjentów poniżej 40 rż, bez strukturalnej choroby serca, z RS i stałą stymulacją serca, u których przeprowadzono skuteczną CNA i podjęciu decyzję o przezżylnym usunięciu elektrod (TLE) i stymulatora serca. Wszystkie zabiegi zarówno CNA jak i TLE przebiegły z pełnym sukcesem, nie wystąpiły żadne powikłania okołozabiegowe. W dalszej obserwacji w kontrolnych zapisach EKG nie obserwowano bradykardii, a pacjenci nie zgłaszali omdleń.

Znaczenie prognostyczne czasu do wystąpienia w cyklu serca pierwszego (TP1) i drugiego (TP2) szczytu skurczowego centralnej fali tętna rejestrowanej w aorcie jest źle zdefiniowane. Częstość występowania i standaryzowane współczynniki ryzyka (HR) niekorzystnych wyników zdrowotnych związanych z TP1 i TP2, zmierzonego za pomocą urządzenia SphygmoCor, zostały ocenione w Międzynarodowej Bazie Danych IDCARS, zawierającej dane 5529 uczestników. HR odnoszący się do sercowych punktów końcowych dla TP1 był istotny statystycznie. HR odnoszące się do całkowitej śmiertelności dla TP2 były mniejsze u kobiet niż u mężczyzn oraz u osób starszych (≥ 60 lat) w porównaniu z młodszymi (< 60 lat) uczestnikami. Nasze badanie uzupełnia dowody wspierające stratyfikację ryzyka na podstawie analizy fali tętna aortalnego, wykazując, że TP2 i TP1 niosą ze sobą informacje prognostyczne

W literaturze występują niejasności w opisach biomechaniki człowieka. Dominuje pojęcie siły zamiast momentów obrotowych w rzeczywistości odpowiadających za realną zdolność obrotową. W pracy wskazuje się, że w ciele człowieka trwa nieustanna „walka” pomiędzy momentami grawitacyjnymi a równoważącymi je momentami mięśniowymi. Wyjaśniono np. że wzrost „odczuwanej masy ciała” podczas przechylania albo podnoszenie ciała z pozycji kucznej do wyprostowanej, które staje się coraz „łatwiejsze” w miarę jego prostowania nie jest związane, jak się powszechnie uważa z działaniem siły, ale momentów sił. Pokazano także, że stopa ludzka w pozycji stojącej zachowuje się jak gdyby była elementem podłoża, na którym ruchowi w stawie skokowym górnym podlega reszta ciała.

Opracowanie leków przeciwgrzybiczych o niższym potencjale interakcji z pożywieniem może pomóc w optymalizacji leczenia i zmniejszeniu ryzyka wielolekowej oporności drobnoustrojów. Korzystając z metod chemometrycznych (metoda częściowych najmniejszych kwadratów (PLS)) przeanalizowaliśmy 15 doustnych leków przeciwgrzybiczych. Zidentyfikowaliśmy sześć istotnych dodatnich i ujemnych korelacji między ich strukturą (wyrażoną przez deskryptory molekularne związane z atomami) a poposiłkowymi zmianami Tmax (czasu do osiągnięcia maksymalnego stężenia leku). Nasze wyniki wskazują na przydatność technik chemometrycznych w badaniu interakcji leków przeciwgrzybiczych z pożywieniem. Ich wykorzystanie na wczesnych etapach rozwoju leków może potencjalnie ułatwić projektowanie leków przeciwgrzybiczych o zoptymalizowanym wchłanianiu w obecności składników diety.

Oporność drobnoustrojów, brak odpowiednich postaci leków oraz interakcje z pożywieniem mogą zagrażać skuteczności i bezpieczeństwu leczenia przeciwbakteryjnego, szczególnie w populacji pediatrycznej. Wybraliśmy 95 leków przeciwbakteryjnych i przeanalizowaliśmy ich interakcje z pożywieniem, napojami, lekami zobojętniającymi i suplementami diety zawierającymi składniki mineralne przy użyciu metod chemometrycznych. W oddzielnych analizach dla dzieci i dorosłych zidentyfikowaliśmy 59 istotnych korelacji między strukturą lub właściwościami fizykochemicznymi antybiotyków a zmianami farmakokinetycznymi po interwencjach dietetycznych, z czego 41 korelacji dotyczyło pacjentów pediatrycznych. Nasze wyniki wskazują na przydatność metod chemometrycznych do badania tych interakcji i mogą wspomóc syntezę antybiotyków o niższym potencjale interakcji w celu optymalizacji terapii przeciwbakteryjnej.

W badaniu ocenialiśmy związek stężenia markerów angiogenezy (sFlt-1, VEGF, Ang-2) z ciężkością przebiegu COVID-19 u 229 uczestników w ramach projektu CRACoV-HHS. Spośród analizowanych czynników jedynie VEGF istotnie różnił się między grupami (wyodrębnionymi na podstawie ciężkości przebiegu COVID-19), osiągając najwyższe stężenie w 7. dniu hospitalizacji. Wykazaliśmy, że VEGF istotnie koreluje z ciężkością przebiegu COVID-19 u hospitalizowanych pacjentów i może być dodatkowym czynnikiem predykcyjnym ciężkiego przebiegu choroby.

Badanie USG jest coraz częściej stosowane w diagnostyce zespołu cieśni nadgarstka (CTS). W naszej pracy sprawdzaliśmy  wartość diagnostyczną pomiaru średnicy n. pośrodkowego w miejscu największego zwężenia kanału nadgarstka (DMS) oraz stosunku przekroju poprzecznego nerwu w miejscu wejścia do kanału do jego średnicy w kanale (SI CSA). Ponadto wszyscy pacjenci mieli wykonane badanie ENG z określeniem stopnia zaawansowania CTS. Z badania wynika, że SI CSA może odgrywać znaczącą rolę w diagnostyce CTS, natomiast DMS sprawdza się głównie w przypadkach zaawansowanych.

Receptory Toll-like (TLR) pełnią fundamentalną rolę w patogenezie zaburzeń metabolicznych, a ich niedobory prowadzą do poprawy wrażliwości na insulinę oraz redukcji stanu zapalnego związanego z otyłością. Badanie wpływu diety wysokotłuszczowej (HFD) na metabolizm siarki w tkance tłuszczowej trzewnej myszy szczepu C57BL/6 oraz myszy z deficytem TLR2 wskazuje, że brak TLR2 łagodzi zmiany w metabolizmie siarki wywołane przez HFD. TLR2 wpływa na modulację metabolizmu siarki, stresu oksydacyjnego oraz procesów zapalnych, sugerując jego potencjalną rolę terapeutyczną w leczeniu zaburzeń metabolicznych związanych z otyłością.

Stan przedrzucawkowy to powikłanie ciąży stanowiące istotne zagrożenie dla matki i dziecka. Celem badania była analiza związku między wskaźnikiem sFlt-1/PlGF, a przebiegiem klinicznym choroby. W grupie 29 kobiet wykazano, że wyższy poziom tego wskaźnika koreluje z cięższą postacią stanu przedrzucawkowego (mediana 211 vs. 57) oraz wcześniejszym porodem (r = –0,42, p = 0,02). Czułość i swoistość wskaźnika w przewidywaniu ciężkiej postaci wynosiły odpowiednio 80% i 71%. Choć sFlt-1/PlGF jest przydatnym narzędziem prognostycznym, powinien być stosowany w połączeniu z innymi parametrami klinicznymi przy podejmowaniu decyzji terapeutycznych.

Przyszłość medycyny jest cyfrowa, ale czy studenci kierunków lekarskich są na to dobrze przygotowywani? W ramach międzynarodowej inicjatywy ponad 200 ekspertów z blisko 80 krajów opracowało nowe ramy kompetencji w medycynie cyfrowej, nazwane DECODE. W czterech obszarach wyodrębniono 19 kompetencji, 33 wymagane efekty uczenia się oraz 145 opcjonalnych. Tematy obejmują sztuczną inteligencję, telezdrowie, systemy informatyczne w ochronie zdrowia i cyfrowy profesjonalizm. Włączając opracowane efekty uczenia się do programów studiów, dążymy do ujednolicenia edukacji w zakresie medycyny cyfrowej na świecie, co ułatwi studentom poruszanie się w cyfrowej opiece zdrowotnej przyszłości.

Mapy pojęć wspierają proces nauczania rozumowania klinicznego. W najnowszym badaniu nad ich tworzeniem zadaliśmy sobie pytanie: co zmienia się w sposobie budowy map przez interprofesjonalny zespół specjalistów w stosunku do mapy pojedynczego eksperta? Analizowaliśmy wyniki czterech warsztatów z udziałem interprofesjonalnych zespołów opracowujących mapy pojęć dla wirtualnych pacjentów. Otrzymane wyniki pokazują, że mapy pojęć opracowane zespołowo obejmują szerszy zakres podejść diagnostycznych i metod terapeutycznych niż te tworzone indywidualnie. Wychodząc poza model mapy pojęć zbudowanej przez pojedynczego eksperta, dążymy do wzbogacenia edukacji studentów w zakresie rozumowania klinicznego, pomagając im dostrzec różnorodność i wielotorowość perspektyw w procesie podejmowania decyzji medycznych.