Publikacje

Rok 2025 miesiąc: maj

Lekarze z Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie pokazali, że modele serca tworzone w technologii wirtualnej rzeczywistości pomagają w zaplanowaniu trudnych zabiegów u noworodków z poważnymi wadami serca. VR pozwala „wejść do wnętrza” serca pacjenta jeszcze przed zabiegiem, co zwiększa precyzję i bezpieczeństwo leczenia oraz otwiera nowe możliwości edukacji i współpracy zespołu.

W zależności od wieku wpływ ograniczenia kalorycznego (CR) jest zróżnicowany. W tej pracy oceniono wpływ CR na rozwój miażdżycy u młodych i dorosłych myszy ApoE/LDLr. Wyniki u młodych myszy wykazały wzrost stężenia cholesterolu i LDL oraz istotnie wyższą miażdżycę tętnic, zmienił się też skład mikrobioty. Ekspresja genu FMO3 była istotnie wyższa po CR wskazując na korelację pomiędzy występowaniem chorób sercowo-naczyniowych i mikrobiotą jelitową. Może to sugerować potencjalny związek między tymi czynnikami u młodych myszy.

Gatunki grzybów z rodzaju Aspergillus stanowią szczególne niebezpieczeństwo  dla pacjentów z obniżoną odpornością i mogą prowadzić do inwazyjnej aspergilozy (IA). Badanie jakości powietrza w trzech krakowskich oddziałach intensywnej terapii wykazało obecność Aspergillus w 43% próbek (najczęściej Versicolores). Najwyższe stężenia odnotowano jesienią. Wilgotność wpływała na występowanie grzybów, temperatura nie miała istotnego znaczenia. Wyniki wskazują na potrzebę stałego monitoringu i wprowadzenia norm dla powietrza w szpitalach.

Oprócz istotnej roli w odporności, makrofagi są zaangażowane m.in. w reakcję zapalną towarzyszącą nadciśnieniu tętniczemu. Niewiele jednak wiadomo, jak leki przeciwnadciśnieniowe modulują funkcje tych komórek. Dlatego podjęliśmy badania, których celem była ocena oddziaływania wybranych leków hipotensyjnych na aktywność bakteriobójczą makrofagów wraz z jej porównaniem pomiędzy dwiema liniami komórkowymi. Zaobserwowaliśmy, że propranolol stymuluje proces zabijania gronkowca złocistego sfagocytowanego przez makrofagi, jednocześnie obniżając aktywność sekrecyjną zwłaszcza komórek linii RAW, które podczas stymulacji bakteryjnej wykazują cechy polaryzacji prozapalnej, podobnie jak makrofagi pochodzenia monocytarnego. Natomiast profil aktywacji makrofagów linii J774A.1 bardziej odzwierciedla charakterystyczne cechy makrofagów tkankowych. Nasze obserwacje stanowią istotny wkład doświadczalny w badania nad bezpieczeństwem i nowymi mechanizmami działania leków hipotensyjnych.

Przewlekły ból, który ma tendencję do lokalizowania się szczególnie w dolnej części pleców i kończynach dolnych, jest jednym z czynników ryzyka podwyższonego ciśnienia tętniczego krwi. W naszym badaniu wykazaliśmy, że przewlekły ból dolnego odcinka kręgosłupa (cLBP) odzwierciedlony przez wynik Oswestry Disability Index (ODI) jest związany z większą zmiennością ciśnienia tętniczego w ciągu doby w grupie pacjentów z nadciśnieniem tętniczym.

W ogólnopolskim badaniu z udziałem 29 ośrodków oceniono częstość zakażeń wirusem kleszczowego zapalenia mózgu (TBEV) w regionach Polski dotąd uznawanych za nieendemiczne. Przebadano próbki od 766 pacjentów hospitalizowanych z powodu neuroinfekcji o nieznanej etiologii. U 124 osób wykryto przeciwciała przeciw TBEV – żadna z nich nie była wcześniej zaszczepiona. Najwięcej przypadków odnotowano w Małopolsce, Świętokrzyskiem i na Dolnym Śląsku. Wyniki wskazują na niedoszacowanie TBE w Polsce i potrzebę szerszej profilaktyki, w tym w szczególności szczepień, także poza obszarami uznawanymi dotąd za endemiczne.

Przeprowadzono przegląd przeglądów systematycznych i metaanaliz RCT dotyczących przewlekłego stosowania diuretyków u osób starszych. Wyniki wskazują na korzyści w zakresie chorobowości sercowo-naczyniowej i nerkowej, w tym m.in. redukcję ryzyka hospitalizacji z powodu niewydolności serca i powikłań nerkowych, ale też wzrost ryzyka działań niepożądanych, np. hiperkaliemii. Potrzebne są dalsze badania nad bezpieczeństwem ich stosowania u osób starszych z wielochorobowością.

Z okazji pięciolecia działalności europejskiej grupy Młodych Geriatrów (Early-Career Geriatricians Initiative, ECGI) opublikowano krótki artykuł podsumowujący jej rozwój, osiągnięcia i plany na przyszłość. ECGI, działająca w ramach Europejskiego Towarzystwa Medycyny Geriatrycznej (European Geriatric Medicine Society, EuGMS), powstała, by wspierać młodych lekarzy w wyborze geriatrii jako ścieżki kariery i późniejszej jej nauce poprzez oferowanie możliwości edukacyjnych, naukowych i przywódczych.

Przegląd systematyczny 12 badań wykazał, że wsparcie dietetyczne wdrażane przed rozpoczęciem leczenia przeciwnowotworowego tzw. prehabilitacja żywieniowa – mogą skutecznie redukować ryzyko powikłań pooperacyjnych oraz wspierać utrzymanie lub poprawę stanu odżywienia u pacjentów z nowotworami żołądka, trzustki i jelita grubego. Największe korzyści obserwowano u osób z wcześniejszym ryzykiem niedożywienia. Wyniki podkreślają znaczenie indywidualizacji opieki żywieniowej jako elementu kompleksowego przygotowania pacjentów do terapii onkologicznej.

Znajomość interakcji z pożywieniem może pomóc w optymalizacji leczenia przeciwgrzybiczego. Do przeglądu systematycznego z metaanalizami włączyliśmy 73 badania oceniające wpływ interwencji dietetycznych na parametry farmakokinetyczne leków przeciwgrzybiczych. Potwierdziliśmy występowanie istotnych klinicznie interakcji z pożywieniem dla 64%  z 11 leków. Leki zobojętniające znacząco obniżały biodostępność itrakonazolu i ketokonazolu, a napoje o kwaśnym pH poprawiały wchłanianie ich oraz posakonazolu. Pogrupowaliśmy interakcje według siły wpływu (znaczny/umiarkowany/niewielki) oraz porównaliśmy wyniki z danymi zawartymi w charakterystykach produktów leczniczych. Omówiliśmy także czynniki wpływające na interakcje, jak właściwości fizykochemiczne leków przeciwgrzybiczych, ich postać farmaceutyczna oraz rodzaj interwencji dietetycznej.

W niniejszym badaniu podsumowano dowody na związek niedożywienia z lękiem i depresją u pacjentów z chorobą nowotworową. Przeprowadzono systematyczne przeszukiwanie baz danych PubMed i EMBASE pod kątem badań obserwacyjnych opublikowanych do grudnia 2024 r. Czterdzieści jeden artykułów uznano za kwalifikujące się do włączenia do przeglądu systematycznego, a dwadzieścia dziewięć do metaanalizy. W porównaniu z prawidłowo odżywionymi pacjentami z chorobą nowotworową, niedożywieni pacjenci mieli ponad trzy- i prawie dwukrotnie zwiększone ryzyko depresji i lęku, odpowiednio. Standaryzowane średnie różnice w wynikach testów psychologicznych wykazały znacznie wyższe wartości u osób z zaburzeniami odżywiania w porównaniu do osób z prawidłowym stanem odżywienia (SMD = 0,69, 95% CI 0,50, 0,88 dla depresji i SMD = 0,54, 95% CI 0,26, 0,82 dla lęku). Problemy ze zdrowiem psychicznym, tj. lęk i depresja, są związane z niedożywieniem u pacjentów z chorobą nowotworową, niezależnie od stanu zaawansowania choroby i lokalizacji anatomicznej guza.

W badaniu przeprowadzonym wśród ukraińskich uchodźców przebywających w krakowskich ośrodkach odnotowano wysoki poziom objawów stresu pourazowego, szczególnie wśród nastolatków, spośród których 63,64% wykazało symptomy PTSD. W ankietach wypełnionych przez rodziców objawy te zgłosiło 25% opiekunów dla dzieci w wieku 3–6 lat oraz 15,78% dla dzieci w wieku 7–17 lat. Dodatkowo 40,74% dorosłych uzyskało punktację powyżej progu diagnostycznego skali PCL-5. Wyniki te podkreślają pilną potrzebę wprowadzenia działań wspierających zdrowie psychiczne uchodźców.

Artykuł przedstawia wyniki międzynarodowego badania dotyczącego leczenia raka odbytnicy u pacjentów <70 i ≥70 lat w ośrodkach w Polsce, Rumunii i Niemczech. Mimo podobnego zaawansowania choroby, starsi pacjenci byli leczeni bardziej zachowawczo – częściej byli operowani z wyłonieniem stomii oraz rzadziej otrzymywali radioterapię. Przeżycie ogólne było wyższe u młodszych, ale przy skutecznej radioterapii i resekcji R0 nie wykazano różnic.

Zanieczyszczenia mikro/nanoplastikiem (M/NP) powodowane degradacją plastikowych śmieci należą do głównych wyzwań środowiskowych. Badania dotyczyły interakcji między M/NP z politereftalanu etylenu (PET) a organizmami modelowymi stanowiącymi słodkowodny zooplankton (Daphnia magna, Thamnocephalus platyurus). Uzyskane cząstki miały nieregularny kształt (analogicznie do rzeczywistej morfologii nanoplastików w środowisku), a NP miały tendencję do tworzenia agregatów. Zaobserwowano znaczące wchłanianie cząstek przez organizmy; M/NP były skoncentrowane wzdłuż przewodu pokarmowego nie powodując ostrej toksyczności dla organizmów ani zmniejszenia ich aktywności pływackiej. Jednak wypełnienie jelita dużą ilością cząstek może negatywnie skutkować na pobieranie pokarmu. 

Jadalne grzyby wielkoowocnikowe, takie jak płomiennica zimowa (Flammulina velutipes) i żółciak siarkowy (Laetiporus sulphureus), zyskują na znaczeniu jako źródło związków bioaktywnych o działaniu prozdrowotnym. Kultury mycelialne tych gatunków stanowią skuteczne narzędzie biotechnologiczne, umożliwiające kontrolowaną produkcję związków w warunkach in vitro. Celem pracy była ocena wpływu elicytorów – związków indukujących stres komórkowy, takich jak kwas salicylowy i jasmonian metylu – na biosyntezę metabolitów wtórnych w kulturach mycelialnych. Ekstrakty z grzybni oraz – porównawczo – z owocników analizowano w warunkach symulujących środowisko przewodu pokarmowego, w celu określenia stopnia rozpuszczania związków bioaktywnych – parametru kluczowego dla oceny ich biodostępności. Elicytory wyraźnie stymulowały syntezę metabolitów wtórnych, takich jak kwasy fenolowe, związki indolowe i sterole, w obu badanych gatunkach. Wysoka rozpuszczalność tych substancji w sztucznych sokach trawiennych sugeruje ich potencjalną przyswajalność.

Badanie analizuje postrzeganie innowacyjnej interwencji ECE (Early Clinical Exposure) przez studentów medycyny MBRU w Dubaju, opracowanej zgodnie z teoriami uczenia się dorosłych przez doświadczenie. Wykorzystano mieszane metody konwergentne. Spośród 68 studentów odpowiedziało 54; 79,60% uznało, że ECE zapoznało ich z nauką w środowisku klinicznym, a 86,43% – że przekazało wartości instytucjonalne. Opracowano model „Wartość dodana wczesnej ekspozycji klinicznej”.

Miostatyna, białko wydzielane przez mięśnie szkieletowe, oprócz powszechnie znanego działania hamującego rozrost tych mięśni, wydaje się wpływać na wewnątrzkomórkowe przemiany glukozy i lipidów. Przedstawione badanie kliniczne nad rolą miostatyny w otyłości pomaga wyjaśnić różnorodność fenotypów otyłości, dotyczącą chorób współistniejących i odpowiedzi na terapię. Wyniki badania wskazują na związek podwyższonego stężenia miostatyny we krwi z rozwojem insulinooporności u osób otyłych. Wykazano, że znormalizowanie poziomu miostatyny pomaga osiągnąć lepszy sukces terapeutyczny w postaci poprawy insulinowrażliwości, niezależnie od redukcji masy ciała. Opublikowane wyniki podkreślają znaczenie zarówno zmniejszenia kaloryczności diety jak i aktywacji mięśni szkieletowych w celu osiągnięcia lepszych efektów leczenia otyłości i jej powikłań metabolicznych.

Badanie wykazało, że pomiar ciśnienia tętniczego wykonywany w gabinecie lekarskim, bez obecności personelu medycznego, daje niższe wartości ciśnienia niż tradycyjny pomiar w wykonywany przez lekarza. Różnice te były szczególnie widoczne u osób z wyższym poziomem lęku. Oznacza to, że stres wywołany obecnością lekarza może zawyżać wyniki pomiarów, co zwiększa ryzyko błędnej diagnozy nadciśnienia tętniczego i niepotrzebnego leczenia. Pomiary nienadzorowane mogą więc mieć szczególne znaczenie u pacjentów bardziej podatnych na stres.