Popularne

Komunikat pyłkowy

Kraków, na dzień: 13.11.2024 r.

takson	stężenie	prognoza

Sprawdź szczegóły

Komunikat opracowany przez Krakowską Stację Monitoringu Aerobiologicznego przy Zakładzie Alergologii Klinicznej i Środowiskowej UJCM.

stężenie
niskie	średnie
wysokie	bardzo wysokie

Komunikat pyłkowy

Kraków, na dzień: 13.11.2024 r.

takson	stężenie	prognoza

Sprawdź szczegóły

Komunikat opracowany przez Krakowską Stację Monitoringu Aerobiologicznego przy Zakładzie Alergologii Klinicznej i Środowiskowej UJCM.

stężenie
niskie	średnie
wysokie	bardzo wysokie

Jakość powietrza

Szczepienia – mity vs nauka, cz. 2

Człowiek zdominował naszą planetę kilka tysięcy lat temu, jednakże to ostatnie kilka stuleci wiążą się ze znaczącym wzrostem liczebności populacji i stopniowym wydłużeniem przeciętnego czasu życia ludzi. Wynika to z wielu czynników, ale bezdyskusyjnie jednym z istotniejszych było wprowadzenie szczepień ochronnych, które należą do najważniejszych osiągnięć gatunku ludzkiego. Można by wysnuć przewrotny wniosek, że to skuteczność szczepień jest dziś podstawą do istnienia tzw. ruchów antyszczepionkowych. Przeciwnicy szczepień nie pamiętają już, jak wyglądał świat opanowany przez polio, odrę czy wirusowe zapalenie wątroby typu B. Nigdy osobiście nie odczuli strachu, że ich lub ich dzieci dotknie np. polio – pisze dr hab. Jacek Czepiel z Kliniki Chorób Zakaźnych i Tropikalnych Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie.

Podstawowym zadaniem szczepień jest ochrona przed zachorowaniem osoby zaszczepionej, ale także ochrona społeczeństwa przed występowaniem chorób zakaźnych. Wraz z postępem współczesnej medycyny wydłuża się średni czas życia. Dotyczy to także pacjentów z ciężkimi chorobami, które jeszcze kilkanaście lat temu kończyły się nieuchronnym, szybkim zgonem. To oznacza, że wśród nas jest coraz więcej osób żyjących z chorobami ciężkimi, takimi jak skrajna niewydolność krążenia lub astma oskrzelowa o ciężkim nasileniu, czy leczonych lekami immunosupresyjnymi (osłabiającymi układ odpornościowy) stosowanymi w terapii takich chorób jak np. toczeń układowy czy szpiczak mnogi. To właśnie dzięki postępom współczesnej medycyny takie osoby mogą nadal cieszyć się życiem. Wystarczy jednak, że zachorują na grypę, a jej ciężki przebieg może doprowadzić do ich śmierci.

Niestety, nie każdy może się zaszczepić i dlatego większa odpowiedzialność spada na tych, którzy mogą to zrobić, bo chronią nie tylko siebie, ale również osoby ciężko chore. Im więcej zaszczepionych, tym transmisja chorób zakaźnych w społeczeństwie jest mniejsza, czyli niższe ryzyko na napotkanie infekcji.

To nasze odpowiedzialne postępowanie pomaga chronić słabszych. Warto pomyśleć, że kiedyś to my możemy być takimi wrażliwymi elementami społeczeństwa i wtedy zapewne będziemy oczekiwać, że inni zachowają się wobec nas odpowiedzialnie.

Odmowa przyjęcia szczepionki oznacza wystawienie na zagrożenie nie tylko siebie. To zachowanie nieodpowiedzialne i pozbawione empatii.

Kalendarz szczepień w Polsce

Szczepienia w Polsce dzielą się na obowiązkowe i zalecane. Rodzaje szczepień i ich schematy podlegają zmianom, co można śledzić na stronie internetowej Państwowego Zakładu Higieny https://szczepienia.pzh.gov.pl/kalendarz-szczepien-2021/.

Zgodnie z kalendarzem szczepień na rok 2021 do szczepień obowiązkowych należą: szczepienie przeciw gruźlicy, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, rotawirusom, błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, Haemophilus influaenze typu b, pneumokokom, odrze, śwince, różyczce. Do szczepień zalecanych zaliczamy te przeciw grypie, meningokokom, ludzkiemu wirusowi brodawczaka (HPV), ospie wietrznej, wirusowemu zapaleniu wątroby typu A, kleszczowemu zapaleniu mózgu.

Kiedy nie szczepić

Szczepionki, jak każdy lek, mają w swojej charakterystyce szczegółowy opis przeciwwskazań do ich stosowania. Można je podzielić na dwie grupy: trwałe (stałe) oraz czasowe (zwane też przejściowymi, okresowymi).

Najważniejszymi przeciwwskazaniami do wykonania szczepienia daną szczepionką są: silna reakcja alergiczna na jej składniki (w tym zwłaszcza wstrząs anafilaktyczny), poważny odczyn po poprzedniej dawce tej samej szczepionki, reakcje neurologiczne. Są to przeciwwskazania trwałe, co oznacza, że wobec danej szczepionki będą obowiązywać stale.

Pozostałe przeciwwskazania, do których zaliczamy występowanie choroby przebiegającej z wysoką gorączką, ostra choroba o umiarkowanym lub ciężkim przebiegu lub zaostrzenie niektórych chorób przewlekłych, mają charakter przejściowy, przy czym czas trwania okresu przeciwwskazań może być różny.

Kolejnym przeciwwskazaniem jest podawanie żywych szczepionek u pacjentów z ciężkimi niedoborami odporności. W grupie tej występuje szczególnie wysokie ryzyko wywołania zakażenia, nawet jeżeli patogen jest atenuowany (osłabiony). W sytuacji rekonstrukcji układu immunologicznego szczepienia takie mogą być wznawiane po decyzji lekarza.

Istnieją również ograniczenia co do podawania więcej niż jednej szczepionki żywej (atenuowanej): jeżeli pacjent ma być zaszczepiony więcej niż jedną szczepionką żywą, można to przeprowadzić na jednej wizycie lekarskiej, w tym samym dniu. Ale jeżeli tego nie zrobimy w tym samym dniu, to minimalny odstęp czasu pomiędzy podaniem dwóch szczepionek żywych wynosi 28 dni.

Grupą, której (z drobnymi wyjątkami) nie wolno podawać szczepionek żywych są kobiety w ciąży. Większość szczepionek może być podawana w trakcie laktacji, wyjątkiem jest tutaj szczepionka przeciw żółtej gorączce, której nie powinno się podawać karmiącym piersią, chyba że ich wyjazd w rejon transmisji tej choroby jest absolutnie niemożliwy do uniknięcia.

Zapytaj lekarza

Warto też wspomnieć o fałszywych przeciwwskazaniach do szczepień, pozostających w świadomości społecznej niesłusznie utrwalonych stanach uznawanych przez wiele osób jako czasowe przeciwwskazania do szczepień ochronnych. Łagodne lub umiarkowane odczyny po podaniu poprzedniej dawki szczepionki (np. ból, zaczerwienienie, obrzęk w miejscu podania, niewielka lub umiarkowana gorączka) nie stanowią przeciwwskazań do szczepienia. Również ostra infekcja o łagodnym przebiegu, nawet z niewielkim wzrostem temperatury, okres rekonwalescencji po przebytej chorobie zakaźnej, narażenie na chorobę zakaźną (np. kontakt z chorą osobą), przewlekła antybiotykoterapia u pacjenta bez istotnych dolegliwości czy wcześniactwo nie są rzeczywistymi przeciwwskazaniami do wykonania szczepienia.

Należy przypomnieć, że każdorazowo przed podaniem szczepionki lekarz przeprowadza konsultację kwalifikacyjną, w wyniku której dopuszcza daną osobę do szczepienia lub też wydaje opinię o istnieniu przeciwwskazań i określa, czy są one stałe czy przejściowe. Kwalifikację taką należy przeprowadzać przed każdym szczepieniem, nawet jeżeli dotyczy tej samej szczepionki podawanej w stosunkowo krótkich odstępach czasu.

Literatura

Bernatowska E. (red).: Profilaktyka zakażeń w stanach zaburzonej odporności. Centrum Doskonałości w pediatrii przy IPCZD. Warszawa 2004.

Kroger A.T., Sumaya C.V., Pickering L.K. et al. General recommendations on immunization recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR 2011; 60(RR02):1-60.

Pickering LK, Baker CJ, Freed GL, et al. Immunization programs for infants, children, adolescents, and adults: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America. Clin Infect Dis 2009; 49:817.

https://www.cdc.gov/

www.mp.pl

Staples JE, Gershman M, Fischer M. Yellow fever vaccine: recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR Recomm Rep. 2010;59(RR-7):1-27.