Szczepienia – mity vs nauka, cz. 3

Ospa lub odra party, w trakcie których dzieci miałyby się zakazić i nabyć odporność drogą naturalną, to jeden z pomysłów na „ominięcie” szczepienia. Pomysł niezwykle ryzykowny, zważywszy na to, że  zarówno wirus ospy wietrznej, jak i odry może spowodować tak groźne powikłania, jak śródmiąższowe zapalenie płuc czy zapalenie mózgu, które stanowią bezpośrednie zagrożenie życia. Wirus odry – nawet po 10 latach od zachorowania – może doprowadzić do ciężkiego, nieodwracalnego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego w przebiegu tzw. podostrego stwardniającego zapalenia mózgu (SSPE).

To właśnie w związku z nasileniem się takich zjawisk w 2019 r. Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła, że nieszczepienie się społeczeństw stanowi jedno z najważniejszych zagrożeń związanych ze zdrowiem na świecie.

Choroby zakaźne towarzyszą ludzkości od tysiącleci, a wielkie epidemie niejednokrotnie zmieniały historię świata.  Wirus ospy prawdziwej doprowadził do upadku wiele imperiów, np. w roku 430 r. p.n.e. choroba nim wywołana spowodowała śmierć ponad 30 tys. mieszkańców Aten, zmniejszając populację tego miasta o 20%.

Musiało upłynąć wiele setek lat, aby ludzkości udało się z tym zagrożeniem uporać. Dzięki wprowadzeniu w 1798 r. przez Edwarda Jennera szczepionki, w której wykorzystano wirusa ospy krowianki, doprowadzono do eradykacji ospy prawdziwej.

Wtedy również szczepienia wzbudzały wiele emocji i w wiktoriańskiej Anglii pojawiły się pierwsze ruchy antyszczepionkowe. Ich zwolennicy przekonywali, że podanie szczepionki przeciwko ospie prawdziwej może spowodować wyrośnięcie krowich rogów lub ogona.

Pod koniec XIX wieku na ulice miast wyszły tysiące ludzi protestujących przeciwko wprowadzonemu w Anglii w 1855 r. obowiązkowemu szczepieniu. Wymachiwano transparentami głoszącymi: „Wstrzymajmy szczepienia, przekleństwo narodu” czy „Lepiej trafić do więzienia niż dać otruć swoje dzieci”…

Historia pokazuje, że demonstranci nie mieli racji. Masowe szczepienia sprawiły, że w 1980 r. Światowa Organizacja Zdrowia uznała ospę prawdziwą za zwalczoną, a za ostatnią osobę na świecie, która zakaziła się w sposób naturalny, została uznana Rahima Banu, trzyletnia dziewczynka z Bangladeszu (1975).

NAJCZĘSTSZE MITY DOTYCZĄCE SZCZEPIEŃ

To jeden z najgroźniejszych mitów, jaki pojawił się w historii szczepień ochronnych. W 1998 r. doktor Andrew Wakkefield opublikował na łamach renomowanego czasopisma medycznego The Lancet wyniki swojej pracy, które sugerowały związek pomiędzy podaniem szczepionki przeciwko odrze, ospie i różyczce (MMR) a wystąpieniem autyzmu u dzieci. Wkrótce po tej publikacji odsetek dzieci zaszczepionych w Anglii i innych krajach zmniejszył się o 80% (!). Przeprowadzone dochodzenie wykazało, że Wakkelfield ubiegał się o opatentowanie własnej szczepionki przeciwko odrze, a opublikowane przez niego wyniki były spreparowane. W 2010 r. publikacja została usunięta przez redakcję The Lancet, a lekarzowi odebrano prawo wykonywania zawodu.

Liczne, duże epidemiologiczne badania jasno wykazały, że nie ma żadnego związku pomiędzy podaniem szczepionki MMR a wystąpieniem autyzmu u dzieci.

Wiele osób obawia się, że szczepienia mogą spowodować zaburzenia w funkcjonowaniu ich układu immunologicznego i wystąpienie takich schorzeń, jak cukrzyca typu I czy stwardnienie rozsiane. Przeprowadzone dotychczas badania nie wykazały związku pomiędzy prowadzeniem szczepień ochronnych, a zwiększonym ryzykiem wystąpienia schorzeń autoimmonologicznych. Nie wykazano związku pomiędzy szczepieniami, a wystąpieniem cukrzycy typu I czy stwardnienia rozsianego.

Szczepienie przeciwko grypie, zwłaszcza w niektórych sezonach, wiązało się z minimalnym ryzykiem wystąpienia zespołu Guillian-Barre (1,03 na 1 mln dawek szczepionki), jednak znacząco mniejszym niż w przypadku zachorowania na grypę (17,2 na 1 mln potwierdzonych przypadków grypy).

Na liście niebezpiecznych substancji, które jako substancje pomocnicze znajdują się w szczepionkach, najczęściej wymieniane są aluminium i rtęć. Pierwiastki te są szeroko rozpowszechnione zarówno w środowisku naturalnym, jak i w spożywanych przez nas produktach. Dawka aluminium, jaką dostaje dziecko wraz z szczepieniami ochronnymi jest znacznie mniejsza od tej dostarczanej z pożywieniem. Ponadto przeprowadzone badania wykazały, że aluminium zawarte w szczepionkach nie wywiera toksycznego wpływu na mózg. 

Wiele obaw i nieprawdziwych informacji związanych jest z tiomersalem, organicznym związkiem rtęci o właściwościach bakteriobójczych i przeciwgrzybiczych, który od wielu lat wykorzystywany jest przy produkcji szczepionek. Związek ten, w przeciwieństwie do metylortęci, nie kumuluje się w organizmie i nie ma dowodów na jego toksycznego wpływ na organizm. Warto także pamiętać, że w chwili obecnej tiomersal znajduje się jedynie w pełnokomórkowej szczepionce przeciwko błonicy-tężcowi-krztuścowi (DTP).

Szczepienie nie osłabia funkcjonowania układu immunologicznego. Wręcz przeciwnie, może poprawiać jego funkcjonowanie i stymulować wrodzoną i nabytą odpowiedź immunologiczną.

Niektóre szczepionki, w związku z procesem technologicznym, mogą zawierać niewielkie fragmenty ludzkiego lub zwierzęcego DNA. Jednak materiał ten jako bardzo nietrwały, ulega destrukcji w trakcie procesu tworzenia szczepionki. Poza tym, izolowany fragment DNA nie ma możliwości połączenia się z naszym genomem.

W trakcie szczepienia przeciwko COVID-19 podajemy jedynie niewielki fragment tzw. matrycowego mRNA wirusa SARS-CoV-2 otoczony nanocząsteczkami lipidów. Po zaszczepieniu nasze komórki zaczną produkować jedynie białko powierzchniowe (S) wirusa. mRNA nie wnika do naszego jądra komórkowego i nie ma możliwości połączenia się z naszym materiałem genetycznym, ani nie wpływa na jego funkcjonowanie.

Współczesne szczepionki to nowoczesne i bezpieczna metoda pozwalająca zwalczać najgroźniejsze dla ludzkości choroby zakaźne. Musimy pamiętać, że jak w przypadku każdej interwencji medycznej, również po podaniu szczepionki mogą wystąpić objawy uboczne, a w niektórych sytuacjach istnieją przeciwwskazania do podania szczepionki.

Rowerem po zdrowie

12 sierpnia 2024

Z prof. dr hab. Grażyną Jasieńską z Zakładu Zdrowia i Środowiska Instytutu...

Więcej »

Sztuczna inteligencja w medycynie

30 stycznia 2024

AI w medycynie to otwarte wykłady poświęcone różnym aspektom...

Więcej »

Dystymia. Uśmiechnięta twarz depresji

3 kwietnia 2023

Według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia na rok 2021,...

Więcej »