Fragment książki:

Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne zostało założone w 1947 r. Powstało w nowej powojennej rzeczywistości, ale de facto kontynuowało działalności stowarzyszeń farmaceutycznych istniejących w przedwojennej Polsce, zwłaszcza tych, które podkreślały rolę farmacji naukowej. Tradycja zrzeszania się środowiska farmaceutycznego w towarzystwach naukowych i naukowo-zawodowych sięga już początku XIX w. W 1819 r. w Wilnie, w ramach Wileńskiego Towarzystwa Lekarskiego, powstała Naukowa Sekcja Farmaceutyczna zwana Wydziałem Farmaceutycznym, której celem było popularyzowanie wiedzy i pobudzanie życia naukowego wśród aptekarzy. Jej założycielem był profesor Jan Fryderyk Wolfgang (1775-1859), Wydział Farmaceutyczny wydał w latach 1820-1822 „Pamiętnik Farmaceutyczny Wileński”, w latach późniejszych przekształcony w „Dziennik Medycyny, Chirurgii i Farmacji”. W 1868 r. we Lwowie powstało Towarzystwo Aptekarskie, które zajmowało się przede wszystkim sprawami zawodowymi, ale również organizowało odczyty poświęcone różnym zagadnieniom z dziedziny farmacji naukowej. Towarzystwo to, w latach 1871-1939, wydawało swoje pismo – „Czasopismo Towarzystwa Aptekarskiego”. Pismo to odegrało ważną rolę w krzewieniu nauk farmaceutycznych. Wspomnieć trzeba również o powstałym w 1872 r. Warszawskim Towarzystwie Farmaceutycznym. W latach 1874-1939 Towarzystwo to wydało swój własny organ prasowy – „Wiadomości Farmaceutyczne”. Pod koniec XIX w. powstały także Młodzieżowe Towarzystwo Farmaceutyczne we Lwowie oraz Towarzystwo Młodzieży Aptekarskiej w Krakowie, a także organizacje reprezentujące interesy pracowników aptek, krakowski „Unitas” oraz warszawska „Farmacja”.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości powstały organizacje o zasięgu ogólnopolskim. W 1918 r. utworzony został Związek Zawodowy Farmaceutów Pracowników Rzeczypospolitej Polskiej, którego głównym celem była walka o poprawę bytu farmaceutów. W 1919 r. z inicjatywy Warszawskiego Towarzystwa Farmaceutycznego założono Polskie Powszechne Towarzystwo Farmaceutyczne zrzeszające przede wszystkim właścicieli aptek. W 1922 r. powstało w Warszawie Towarzystwo Popierania Nauk Farmaceutycznych „Lechicja”, które w wydawanych przez siebie „Rocznikach Farmacji” prezentowało dorobek nauk farmaceutycznych.

Gdy w okresie międzywojennym zrodziła się idea tworzenia samodzielnych wydziałów farmaceutycznych, w 1925 r., z inicjatywy profesora Bronisława Koskowskiego (1863-1946) powołany został Komitet Budowy Gmachu dla Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Warszawskiego. W 1933 r. Komitet ten przekształcił się w Towarzystwo Przyjaciół Wydziałów i Oddziałów Farmaceutycznych przy Uniwersytetach w Polsce. Stowarzyszenie to miało na celu udzielanie pomocy i wsparcia finansowego wszystkim wyższym uczelniom farmaceutycznym w Polsce, popieranie wydawnictw naukowych, pomoc w organizowaniu konferencji i pomoc finansową studiującej młodzieży.

Podobna organizacja powstała 20 grudnia 1930 r. w Krakowie. Było to Towarzystwo Popierania Nauk Farmaceutycznych, którego najważniejszym celem było wspieranie finansowe Oddziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, a także, jak głosił statut, „popieranie znajomości i rozwoju nauki polskiej w zakresie farmacji”. Prezesem Towarzystwa został mianowany profesor Tadeusz Estreicher (1871-1952), wiceprezesem został Edmund baranowski, właściciel apteki w hajdukach Wielkich, a funkcje sekretarza powierzono profesorowi Markowi Gatty-Kostyalowi (1886-1965). Podczas posiedzeń Towarzystwa wygłaszano liczne odczyty, organizowano kursy dokształcające, fundowano także stypendia naukowe dla pracowników Oddziału. Z inicjatywy Towarzystwa i przy jego finansowym wsparciu założono Ogród Roślin Leczniczych na terenie Ogrodu Botanicznego UJ oraz wzbogacono biblioteki zakładów naukowych. Dzięki dofinansowaniu udzielanemu Oddziałowi Farmacji można było wyposażyć pracownie naukowe dla studentów i opłacić wykładowców. Fundusze jakimi dysponowało Towarzystwo pochodziły z darowizn aptekarzy z Krakowa, Częstochowy, Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego.

Wybuch II wojny światowej przerwał działalność Towarzystwa. Po jej zakończeniu na czele reaktywowanego, krakowskiego Towarzystwa popierania Nauk Farmaceutycznych stanął ponownie profesor Tadeusz Estreicher. Z energią do pracy przystąpiło także, działające w Warszawie, Towarzystwo Przyjaciół Wydziałów i Oddziałów Farmaceutycznych. Głównym celem działalności tych towarzystw miała być pomoc w odbudowie zniszczonych działaniami wojennymi zakładów naukowych i wydawanie podręczników akademickich.

Z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Wydziałów i Oddziałów Farmaceutycznych, 26 maja 1946 r., odbył się pierwszy zjazd przedstawicieli farmacji naukowej. W zjeździe udział wzięli dziekani wydziałów farmaceutycznych, dyrektorzy oddziałów farmaceutycznych oraz inni pracownicy naukowi. Podjęto wówczas uchwałę ustalającą czteroletnie studia farmaceutyczne oraz rozpoczęto dyskusję na temat programu studiów. Wśród członków komisji, która miała zająć się opracowaniem jednolitego programu studiów znalazł się m.in. prof. Aleksander Kocwa (1901-1959), późniejszy dziekan, powołanego w 1947 r. krakowskiego Wydziału Farmaceutycznego.

Walne Zgromadzenie Towarzystwa Przyjaciół Wydziałów i Oddziałów Farmaceutycznych, które odbyło się w Warszawie w czerwcu 1947 r., podjęto decyzję o przemianowaniu go na Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne. Uroczysta inauguracja Towarzystwa odbyła się 30 listopada 1947 r. w Sali Kolumnowej Uniwersytetu Warszawskiego. Pierwszym przewodniczącym Towarzystwa został wybrany prof. Jan Muszyński (1884-1957), znana i zasłużona postać w naukowym środowisku farmaceutycznym, kierownik Katedry Farmakognozji i dyrektor Oddziału Farmaceutycznego na Wydziale lekarskim Uniwersytetu im. Stefana Batorego w Wilnie, a po wojnie, twórca Wydziału Farmaceutycznego w Łodzi.

Niezbędnym warunkiem działalności Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego było stworzenie odpowiedniej struktury organizacyjnego, obejmującej kilkanaście oddziałów terenowych. Według Statutu Towarzystwa ich zadaniem miało być „objęcie zajęć i celów Towarzystwa w pewnym terytorialnie ograniczonym okręgu”. Statut zapewniał oddziałom autonomie, władzami oddziału ustanawiał Walne Zebranie Oddziału, Zarząd Oddziału i Komisję Rewizyjną Oddziału. Początkowo oddziały terenowe Towarzystwa powstawały w ośrodkach akademickich. Organizowali je tam przeważnie pracownicy naukowi wydziałów farmaceutycznych.